In aanloop van de Online Radio Awards interviewen wij diverse online radiomakers en podcasters. Ditmaal: innovatiespecialist en podcastmaker Elger van der Wel.
Je bent één van de initiatiefnemers van de populaire nieuwssite Radiofreak.nl. In hoeverre zie jij verschillen tussen ‘de radiomaker’ en ‘de podcaster’?
Bij podcasters zie je dat de achtergrond van mensen veel diverser is dan bij radiomakers. Er zijn mensen die nooit iets met audio hebben gedaan, maar wel heel goed kunnen schrijven en die ontzettend goed blijken te zijn in het verhalen van een verhaal in audiovorm. Sterker nog: je ziet dat dit soort mensen juist met vernieuwende maakvormen komen, waar radiomakers snel terugvallen om een standaard gespreksformat of een vrij klassieke radiodocumentaire.
Je bent ook één van de oprichters van KermisFM. Een (online) radiozender, die tijdens de Tilburgse Kermis uitzendt.
Afgelopen jaren werkten waren onder andere Giel Beelen, Rob Stenders, Mattie Valk en Domien Verschuuren op dit station te horen. Waarom werken veel bekende radiomensen hier jaarlijks zo graag aan mee?
Komend jaar doet Kermis FM alweer voor de elfde keer verslag van de Tilburgse Kermis en eigenlijk is het al sinds het eerste jaar zo dat de uitzendingen door een groep vrijwilligers gemaakt, die bestaat uit mensen die al in de media werken en jong talent. Voor professionals is het een unieke kansen om ‘buiten te spelen’; om met mensen met wie je nooit werkt radio en tv te maken. Daarnaast kun je op Kermis FM dingen doen die nergens anders kunnen. Domien Verschuuren heeft bijvoorbeeld een paar jaar geleden een dj-set gedraaid op het dak van de kassa van een kermisattractie. Daar komt bij dat je jong talent wat kunt leren, iets dat heel veel professionals leuk vinden om te doen. Achter de schermen is ondertussen alles goed verzorgd: er wordt gewerkt met professionele apparatuur, een echte redactie en de vormgeving e.d. zitten goed in elkaar; dat zijn essentiële onderdelen om Kermis FM aantrekkelijk te maken voor iedereen die meedoet.
Op de Online Radio Day is ‘Het Verdienmodel’ één van de centrale thema’s. Welke verdienmodellen zijn volgens jou kansrijk?
Voor podcasting geldt in mijn ogen: een combinatie van meerdere verdienmodellen die aansluiten bij wat je doet. Heb je een grote groep fans omdat je heel goed in een bepaalde niche zit of sterke hosts hebt, dan kun je denken aan crowdfunding of een theatertour. Advertenties verkopen is inmiddels ook in Nederland voor podcasts met een bereik van boven de 10.000 luisteraars goed te doen. Daarnaast kun je als maker ook podcasts in opdracht maken om je eigen producties te kunnen financieren.
Voor online radiostations zie ik ook nog kansen voor donaties (naast inkomsten uit commercials), al moet je dan ook wel echt zorgen dat mensen fan worden. Dat is met podcasting makkelijker dan met een radiozender.
Gaan podcasts in de toekomst een zware concurrent worden van de landelijke radio?
Ik vind het persoonlijk nogal een platte vergelijking om die twee direct tegen elkaar af te zetten. Als je kijkt naar media in het algemeen dan zie je dat er de afgelopen tien jaar een gigantisch en divers aanbod is ontstaan en de tijd van het publiek ongelofelijk schaars is geworden. Die tijd kunnen ze aan alles besteden. Zoals Reed Hastings van Netflix altijd zegt: “Onze concurrentie bestaat uit alle dingen die mensen in hun vrije tijd kunnen doen.”
Het voordeel van audio is, is dat het te combineren is met andere activiteiten. Je kunt luisteren tijdens het hardlopen, onderweg naar je werk of tijdens huishoudelijke taken. Daarbij zie je dat mensen voor radio of streaming muziek kiezen als achtergrondgeluid en podcasting iets is wat ze bewuster opzetten en waar ze actiever naar luisteren. Ik denk dat zeker in de auto podcasting luistertijd kan wegsnoepen van de radio, maar in het achtergrond luisteren is streaming muziek een groter gevaar voor het medium. Tegelijkertijd geloof ik dat mensen behoefte blijven houden aan de traditionele radio. Zonder verder na te hoeven nadenken een zender aanzetten en een mix van muziek, informatie en entertainment horen, dat kan alleen bij de radio. Het live-karakter van radio en de rol van de presentator/dj zijn daarbij de laatste jaren steeds belangrijker geworden en dat belang zal alleen nog maar groeien, terwijl de luistertijd af zal nemen.
NPO heeft nu al flink wat podcasts live. Ook veel uitgevers hebben het medium omarmd. Wat vind je van het podcast-beleid van traditionele mediapartijen?
Ik vind het heel tof om te zien hoe een partij als NU.nl er al vroeg in is gestapt, terwijl de kranten het in eerste instantie nog afhielden. Ergens logisch, want er was in eerste instantie nog nauwelijks geld te verdienen, al was – mede door de internationale groei – de potentie al vrij lang duidelijk. Nu zie je dat de NRC met een dagelijkse podcast komt, het AD allerlei shows heeft en ook de Volkskrant druk bezig is.
Wat dat betreft zijn de papieren uitgevers een stuk verder dan andere traditionele media. Radiostations zijn afwachtend en zoekende naar wat ze met het medium moeten en vanuit een partij als RTL gebeurt er eigenlijk ook heel weinig. De positieve uitzondering is BNR die al zo’n twee jaar flink investeert in het medium. Hun doelgroep en niches passen dan ook perfecte bij podcasting.
De publiek omroep had een voortrekkersrol kunnen spelen. Om producties te maken die commercieel niet haalbaar zijn, maar wel een publieke meerwaarde hebben. Je ziet gelukkig dat ook zij het afgelopen jaar investeren in het medium, al denk ik dat zij nog zoveel meer zouden kunnen doen.
Welke zaken zouden op podcast-gebied nog verbeterd moeten worden om nog meer luisteraars te bereiken?
Het belangrijkste is dat de toegankelijkheid en vindbaarheid van podcasts nog alles behalve perfect zijn. De investeringen van Google en Spotify het afgelopen jaar zijn een stap in de goede richting. Maar je merkt dat veel mensen nog steeds worstelen om aandacht te krijgen voor de podcasts die zij maken. Ondertussen zijn luisteraars vaak zoekende naar wat ze moeten luisteren.
Met podcasting en online radio lijkt de vernieuwing in het radiolandschap supersnel te gaan. Toch is opvallend dat er bijvoorbeeld nog steeds beperkte interactie is.Welke vernieuwingen op online radio en/of podcast-gebied zou jij nog willen zien?
Ik ben het er eigenlijk helemaal niet mee eens dat de interactie beperkt is. Bij Trust Nobody, de podcast die ik samen met met Mark Versteden en Nelleke Poorthuis maak over ‘Wie is de Mol?’ in Nederland en De Mol in België, zijn we meer tijd kwijt aan het contact met onze fans dan met het opnemen en monteren van de podcast. Via social media, mail, WhatsApp en Patreon zijn we als makers extreem toegankelijk en krijgen we wekelijks honderden reacties. De psychologische drempel om de maker van een podcast te benaderen ligt voor mijn gevoel lager, omdat de band tussen een podcastmaker en -luisteraar een stuk intiemer is dan bij de traditionele radio.
Bij online radio heb ik dat in het verleden ook gezien. Toen ik op dat vlak nog actief was vroegen mensen continu platen aan en zat ik met tientallen luisteraars tijdens mijn uitzending in een chatbox. Wat dat betreft heb ik op dat vlak ook niet zoveel behoefte aan vernieuwing. Er zijn al zoveel mogelijkheden tot interactie!
EU heeft een akkoord bereikt over de omstreden ‘uploadfilter’ en ‘linktaks’. Gaat dit ook invloed hebben op podcasts?
Moeilijk te zeggen, want ik ben geen jurist. Je zou gedoe kunnen krijgen met het gebruik van muziek waarop auteursrecht doordat platforms actief gaan filteren. Onder meer Soundcloud filtert echter nu ook al, dus weet niet of die iets gaan/moeten veranderen. Naast muziek zie je dat binnen podcasting niet heel veel gebruik wordt gemaakt van bestaand materiaal, dus ik hoop dat het mede daardoor wel mee zal vallen.
De podcasts van de BBC zijn niet meer te beluisteren in de standaard podcast-app op Android-telefoons en ook niet meer op te vragen op Google Home-speakers. Je meldde op je Elger.FM-nieuwsbrief: ‘De BBC doet hier een soort NPO’tje waarbij het het belang van het publiek ondergeschikt is aan dat van een publieke omroep die graag meer controle heeft over zijn content’. Spotfiy heeft ook al wat podcast-uitgevers overgenomen. Momenteel zijn vrijwel alle podcasts nog vrij beschikbaar op verschillende platformen. Wordt podcast in de toekomst exclusiever via bepaalde platforms beschikbaar?
Ik vrees van wel, maar het zal ook niet zo’n vaart lopen. In de VS is Luminary al bezig om een soort Netflix voor podcasts op te zetten, waarbij je tegen betaling toegang krijgt tot hun shows en er komen vast nog meer van dat soort initiatieven. Spotify gaat vast spelen met exclusives of windowing (waarbij een nieuwe show korte tijd exclusief op Spotify te beluisteren is), maar zij zullen voorlopig de meeste shows gewoon vrij toegankelijk houden.
Op dit moment is het voor makers en uitgevers financieel het meest interessant om een podcasting overal aan te bieden en geld te verdienen via advertenties. De tarieven liggen hoog en de beluistering groeit. Mocht een partij als Google of Spotify er voor kiezen geautomatiseerd advertentieruimte te gaan verkopen, dan zal de markt veranderen. Dan zullen advertenties irritanter worden voor de luisteraar en de tarieven zakken. Dan vrees ik dat de markt meer zal bewegen naar betaalde en dus moeilijker toegankelijke podcasts.
Jullie ‘Trust Nobody’ -podcast is één van de populairste podcasts in Nederland. Welke tips heb je voor podcastmakers die jullie succes willen evenaren?
Mensen vragen vaak wat het geheim is van Trust Nobody, maar dat is niet één ding. Het is het onderwerp (Wie is de Mol?), dat veel mensen bezig houdt en waarbij mensen ook echt zoeken naar informatie om hen te helpen om de mol te vinden. Daarnaast hebben we echt goed nagedacht over onze rollen als hosts en het format van de afleveringen. Tot slot investeren we heel veel tijd en energie in het contact met onze luisteraars, onze social-media-accounts etc. Het is dus uiteindelijk een combinatie van het juiste onderwerp, de makers en heel veel liefde voor wat we doen.
Geef als eerste een reactie