Blog Sybrand Verwer: Achter de kuchknop #44 De Noodband

Sommige verhalen bij de radio blijven verborgen voor de luisteraar, soms maar beter, soms ook jammer ter lering ende, vooral, vermaak. Het zijn de verhalen van programmamakers en technici die zich achter de kuchknop afspelen in de studio en op locatie. Elke maand een nieuw bericht van achter die knop, mogelijk door de tijd niet meer
geheel accuraat, licht afgezwakt of aangesterkt.


Maandagavond 7 juli van dit jaar was er een opname van de podcast ‘Dit Was De Radio’ in
theater De Richel te Amsterdam, een productie van Ron Vergouwen, Arjan Snijders en Harm
Edens. Daar werd kort gesproken over het fenomeen De Noodband. Bij Radio Veronica zou
‘It’s all so quiet’ van Björk starten bij een te lange stilte. En volgens ingewijden werd ooit bij
BNR ‘Staying Alive’ van de Bee Gees voor dat doel ingezet. Andere prima kandidaten voor
een noodband: ‘Noodgeval’ van Goldband, ‘Enjoy the Silence’ van Depeche Mode en bij 3FM
is meermalen ‘Viva la Vida’ van Coldplay als noodgeval gebruikt. Een stukje hedendaagse
techniek maakt het starten van een noodband redelijk simpel. De firma Sonifex produceert
al jaren een 19 inch kastje dat met in te stellen parameters de continuïteit van een
radiozender verzorgt. De lengte van de stilte kan ingevoerd worden alsmede de
geluidsdrempel. Sonifex kan het allemaal, de noodband starten vervolgens een berichtje
sturen via SMS of een Appje en ook nog een zwaailicht aanslingeren.
Nee, dan vroeger!
Hilversum 3 bestond al wel maar de roodgekleurde Sonifex silence-dectector nog niet. De
noodband was tot in de jaren ’90 een échte band die op een recorder gelegd moest worden
en in geval van hoge nood door de technicus van dienst gestart.
Een mooi voorbeeld was de manier waarop TROS-radio dit had vormgegeven. Uitzendingen
van die omroep kwamen destijds vanuit de bovenste verdieping van het TROS-pand aan de
Lage Naarderweg. Tegenwoordig wapperen vlaggen van Independer op het dak van dat
gebouw. Het signaal vanaf de TROS-zolder ging naar een ECK (Eindcontrolekamer) of ER
(Eindregie) elders in Hilversum. Een verbinding kan wegvallen en dan is daar de noodband.
De TROS had bij de firma Meekel meerdere roodgekleurde koffers besteld, een voor elke
ECK of ER. De vakken in die cases hadden precies de afmetingen van een NA-band en rechts
daarnaast een ruimte waar een hele rits rode jingle-carts een plekkie vonden (zie foto). De
technicus van dienst in ER of ECK werd verzocht tijdens een TROS-uitzending de band op de
machine te leggen, ook graag scherp, en een cart in een Spotmaster. Zo werd een te lange
ongewenste stilte voorkomen.

Andere omroepen hadden een eigen invulling van de noodvoorziening. In sommige gevallen
een band met non-stop muziek. Begin jaren ’90 was het ook nog een goede gewoonte dat er
een omroeper van dienst, zoals Henk Mouwe of Vivian Boelen, aanwezig was in de spreekcel
om in geval van calamiteiten zorg te dragen een stukje duiding naar de luisteraar toe. En een
lp of cd was altijd bij de hand.

De mooiste noodband lag destijds in de ECK van Radio 3. Dat was die van Villa 65, een
avondprogramma van de VPRO live vanuit een radiostudio in een villa aan de
’s-Gravelandseweg nummer 65. In het tekstboekje bij de cd ‘Villa 65 Volume 1’ lezen we
daarover:

“Een statige villa te midden van het groen van een sjieke wijk in een omroepdorp veranderde
in een gigantische luidsprekerbox, waar de brave burgers niet aan voorbij konden lopen
zonder dat hem of haar de hoed van het hoofd werd geblazen.”
Deze sprekende tekst is geschreven door Roel Bentz van den Berg.
Maar dan die noodband van Villa 65, die werd ingesproken door Cor Galis (†), de Stem van
de VPRO. Zijn karakteristieke stemgeluid werd jarenlang gebruikt voor aankondigingen van
radioprogramma’s van de VPRO. En dus ook voor die bijzondere noodband voor Villa 65. Zo
goed als zeker is deze nooit uitgezonden, de verbinding tussen de Villa en de ECK van Radio 3
in het Muziekpaviljoen was een vaste lijn, kon niet zoveel mee mis gaan. Hieronder is de
opname te horen. Maar, wie schreef die geweldige tekst van Cor? Een korte rondgang bij
enkele VPRO-medewerk(st)ers geeft geen definitief uitsluitsel. Het kon iedereen geweest zijn
die destijds teksten schreef voor Cor. Wie het niet waren: Peter Flik (†) niet, Ronald van den
Boogaard niet en Stan van Houcke ook niet. Mogelijk, zo werd geopperd, Anton IJdo, maar
die kunnen we het niet meer vragen, want hij bevindt zich inmiddels ook in de nabijheid van
Cor.

Cor Galis las destijds ook elke week de openingstekst van het radioprogramma ‘Een Uur
Ischa’ (later ‘Een Dik Uur Ischa’), uitgezonden vanuit café Eik & Linde in Amsterdam. Vijftig
van die verhalen geschreven door Ischa Meijer zijn verzameld in het boekje ‘Zing m’n jongen
Zing!” Voor ’n tientje of minder te vinden bij www.boekwinkeltjes.nl.
En voor creatieve geesten; www.noodband.nl is nog niet in gebruik.
Met dank aan Geert Kramer.

Foto:

Een rode Meekelcase van TROS-radio waarin een noodband en daarnaast een stapeltje
jingle-carts een eigen plek vonden.


Volgende maand een nieuwe Kuchknop. Het zou de titel kunnen zijn van een spannend
jeugdboek getiteld: “Oscar en de verplaatsbare radiostudio’s”.
sybrand.verwer@gmail.com