Gert Jan Segers (CU): ‘De NPO zou een spreekbuis namens de omroepen moeten zijn’

Tweede Kamerlid Gert Jan Segers (1969) is mediawoordvoerder voor de ChristenUnie. Segers was van 1999 tot 2000 medewerker Radio 1, EO (Evangelische Omroep) en is sinds 2003 columnist van het Nederlands Dagblad. Spreekbuis.nl sprak uitgebreid met Gert Jan Segers. 

In het interview is het ChristenUnie Kamerlid zeer kritisch over de manier waarop staatssecretaris Sander Dekker over Hilversum praat, maar is ook zeer kritisch richting Hilversum als het gaat om machtsconcentraties bij enkelingen. De ChristenUnie mediawoordvoerder heeft ook nog een advies voor Laurens Borst van NPO Radio 1: “Neem een sabbatical en geef die zender rust. Daar zou de zender erg bij gebaat zijn.” 

 

Over staatssecretaris Sander Dekker: ‘Zijn houding richting Hilversum zal hem wel ingewreven worden, en niet op een goede manier.’

Is de positie van staatssecretaris Sander Dekker eigenlijk niet onhoudbaar geworden doordat hij programmatitels heeft genoemd?
“Als de staatssecretaris programmatitels noemt neigt dat zeer naar paternalisme (de neiging om alles van bovenaf – als een autoritaire vader – te regelen en te beslissen, red.). Ik heb soms sterk de indruk dat ik liberaler ben dan deze liberale staatssecretaris.”

Tijdens het laatste grote Kamerdebat over de media, op 24 november 2014, deed Kamerlid Gert Jan Segers aan VVD-mediawoordvoerder Ton Elias het verzoek ‘gepaste afstand te houden tot de keuzes die men in Hilversum maakt en de vrijheid en wijsheid die men daarbij zelf heeft’.

Waarom doet Sander Dekker dit?
“Ik denk dat hij dit willens en wetens doet, waardoor het een populistisch trekje is. Hij denkt dat een kleinere publieke omroep ter faveure van de commerciële omroep liberaal is. Staatssecretaris Dekker doet uitermate denigrerend over leden. Hij zegt bijvoorbeeld: ‘Die komen alleen maar op spiegeltjes en kraaltjes af, daarom zijn ze lid’. Het stoppen met het tellen van leden is bizar, als er iets liberaal is, dan is dat een zeggenschap van mensen over publieke middelen, in dit geval de publieke omroep. Het is een hele rare paradox dat hij zulke onliberale maatregelen wil nemen.”

“Je ziet dat er een scheiding is ontstaan met de PVV en VVD aan de ene kant, waarbij D66 soms wat onduidelijk is. Aan de andere kant staan wij, PvdA, CDA, SP en ook wel GroenLinks die diversiteit en veelkleurigheid ook willen faciliteren bij de publieke omroep. Deze kanten staan inderdaad tegenover elkaar.”

Omroepje pesten?
“Ja, daar heeft het soms wel alle schijn van. Zijn presentatie op het Veronica schip zie ik als puur provoceren. Hij vindt het leuk om mensen tegen de haren in te strijken. Hij zet daarbij heel hoog in, later is gebleken dat hier weinig van is overgebleven. Hij heeft het doel om zijn liberale blazoen flink op te poetsen. Deze mediastrategie lijkt belangrijker dan het resultaat. Als hij hierdoor binnen de VVD een grote jongen wordt, dan moet hij dat vooral doen. Maar ik vind het niet een manier van politiek bedrijven die mij heel erg aanspreekt. In een interview met Vrij Nederland sprak de staatssecretaris alleen maar denigrerend over de omroep, inclusief aantoonbare onzin.”

In de brief (dd. 25 augustus) die staatssecretaris Dekker meestuurde met zijn wetsvoorstel schrijft hij: ‘Ik zal alles in het werk stellen om het mogelijk te maken dat het debat over dit wetsvoorstel vóór het herfstreces met u kan worden gevoerd.’ Hij spreekt ook de wens uit om de wetswijziging per 1 januari in werking te laten treden.
Komt de manier waarop hij zich zo gedraagt – dat lijkt op drammen en het wetsvoorstel er doorheen willen jassen- straks terug als een boemerang?
“Ja, dat zal hem wel ingewreven worden en niet op een goede manier. Ik vind het ook belangrijk om het verschil te bekijken waarop hij inzette tijdens de presentatie op het Veronica schip en wat er nu uiteindelijk uitkomt. Hij heeft heel veel water bij de wijn gedaan; in het eerste plan stond dat er een zender af kon en dat het amusement wel weg kon.”

Hoe valt de manier waarop de staatssecretaris dit dossier aanpakt binnen de coalitie? De ChristenUnie speelt, als een soort ‘gedoogpartner’, een belangrijke rol.
“Je ziet dat er een scheiding is ontstaan met de PVV en VVD aan de ene kant, waarbij D66 soms wat onduidelijk is. Aan de andere kant staan wij, PvdA, CDA, SP en ook wel GroenLinks die diversiteit en veelkleurigheid ook willen faciliteren bij de publieke omroep. Deze kanten staan inderdaad tegenover elkaar. Bij de fusiewet is er een heel interessant politiek spel gespeeld. Martijn van Dam (destijds mediawoordvoerder van de PvdA, red.) heeft destijds gezegd dat hij niet wilde dat die wet alleen via een krappe meerderheid van PVV en VVD er doorheen zou komen, hij wilde een breder draagvlak. Het zou natuurlijk uiterst ongeloofwaardig voor de PvdA zijn geweest dat ze als verdediger van het publieke bestel samen met de VVD en PVV dat soort ingrepen zouden nemen. Daarmee zette hij de staatssecretaris voor het blok. Hierna zijn het CDA, ChristenUnie, D66 en GroenLinks langszij gekomen, waarbij het behoud van de levensbeschouwelijk omroepen een belangrijke voorwaarde was voor steun. Nu is de voorwaarde dat omroepen in positie blijven. Ik denk dat de PvdA, net als voorheen, nu weer zal eisen dat ook de komende veranderingen een breed draagvlak krijgen.” 

1 januari 2016 is voor ons zeker niet heilig.

Het lijkt alsof de politieke kant die voor de publieke omroep is, maar wel de afgesproken bezuinigen wil doorvoeren, een meerderheid heeft. De VVD lijkt, samen met de PVV, alleen te staan. 1 januari lijkt ver weg, misschien wel onhaalbaar.
“Ja, dat kun je inderdaad zo zeggen. Ik denk dat zorgvuldigheid boven snelheid zal gaan.”

Gaat de ChristenUnie straks stevig aan de rem trekken door te zeggen 1 januari is wat ons betreft geen optie?
“Die datum is voor ons zeker niet heilig. Cruciaal voor ons is dat de staatssecretaris gaat werken aan draagvlak in Hilversum en dat er goede wetgeving komt.”

Toch zei de staatssecretaris in het Kamerdebat van 24 november 2014: ‘Politiek en Hilversums draagvlak is mij veel waard’.
“Dat zijn de zalvende woorden in het Kamerdebat. In de beeldvorming buiten de Kamer schetst hij graag een ander beeld waarbij hij tegenover Hilversum staat.”

In de uitzending van het Omroep Max radioprogramma De Perstribune (zondag 30 augustus, NPO Radio 1) werd de opmerking gemaakt door presentator Govert van Brakel dat ‘Den Haag naar Hilversum niet meer de hand zal uitsteken.’ Zijn gast Jan Westerhof antwoordde: ‘Dat moeten wij ons aantrekken, wij zullen de oplossing moeten bedenken. Dat gaat Den Haag niet voor ons doen.’
“Ik denk inderdaad dat bij Dekker de handschoenen zijn afgegaan. Hij is er verbaal, op een polariserende, manier tegenaan gegaan.”  

Gaat u de staatssecretaris hierover ter verantwoording roepen in het volgende Kameroverleg?
“Ja. Ik wil graag weten of hij tevreden is over die aanpak met grote woorden. Iets dat ik me moeilijk kan voorstellen. Ik wil ook weten of de omroepen de dragers blijven van de pluriformiteit.”

“Ik vond het echt jammer dat Henk en Shula tussen de omroepen en de staatssecretaris in zijn gaan staan”

Waar houdt voor de ChristenUnie de regierol op voor de NPO?
“Als de rol van de omroepen was uitgespeeld, waarbij – zoals in het oorspronkelijk plan – er een slikken of stikken constructie was geweest voor de omroepen, dan had ik er niet aan meegewerkt. Dat is het einde van het publieke bestel. Ik wil nu precies lezen hoe de regierol van de NPO in de nieuwe brief van de staatssecretaris is verwoord. Ondanks dat ik vind dat Shula Rijxman en Henk Hagoort van goede wil zijn en elk het publieke omroep DNA in zich hebben, heb ik een enorm wantrouwen tegen de machtsconcentratie rond de NPO.”

Toch heeft de Raad van Bestuur van de NPO ‘hun macht getoond’ door te willen vasthouden aan één online platform NPO.nl.  
“Ik vond het echt jammer dat Henk en Shula tussen de omroepen en de staatssecretaris in zijn gaan staan. Ik had het sterker gevonden als zij in Hilversum één lijn hadden getrokken.”

Als één man achter de omroepen hadden gestaan?
“Ja. Hoewel het nu weer goed lijkt te zijn gekomen, was er rond een gezamenlijke brief toch bonje. Dat was heel jammer. De NPO zou echt als één spreekbuis namens de omroepen moeten optreden en optrekken, zij zijn geen verlengstuk van de staatssecretaris. Deze machtsconcentratie is voor mij een belangrijk punt.”

Wat zijn uw grenzen in deze machtsconcentratie?
“Dat kan goed gaan zolang daar goede mensen zitten. Er hoeft maar een Berlusconi-achtige premier te komen of een verkeerde benoeming plaats te vinden en je zit in een halve bananenrepubliek. Zo dichtbij zitten we inmiddels. De zendercoördinator op NPO radio 1 en netmanagers van NPO 1, 2 en 3 hebben zó ontzettend veel macht. Zij kunnen mensen maken en breken, presentatoren en omroepen wegsturen. Daarop ben ik zeer beducht. Ik krijg steeds meer aarzeling of we deze kant op moeten of komt er een moment dat wij een streep moeten trekken.”

In het plan van Sander Dekker lijkt het alleen om grotere macht van de NPO te draaien.
“Zijn politieke inzet om de macht van de omroepen te willen breken vind ik verkeerd.”

Jan Westerhof (foto) zei bij De Perstribune ‘meer sturing van de NPO betekent niet meer redactionele verantwoordelijkheid. Die blijft bij de omroepen.’
“Wat betreft zendtijdverdeling en plekken op de zender is er enorm veel macht bij de NPO. Afstemming is goed, maar er is nu zoveel macht bij enkelingen.”

NPO 3 lijkt in de gevarenzone te zitten. Het lukt de NPO niet om jongeren aan zich te binden. Hoe belangrijk is het voor de ChristenUnie dat deze zender, vanuit jongeren binnen de pluriformiteit, blijft bestaan?
“Als je het aantal zenders terugbrengt van 3 naar 2 ontstaat er een neerwaartse spiraal die niet goed is. Het verdwijnen van NPO 3 is voor ons echt een ‘no go’. Het opheffen van NPO 3 zou ook betekenen dat een groot marktaandeel wordt weggeven aan de commerciële jongens. Ik ben zeker niet voor de inzet van de VVD om een zender minder te krijgen.”

Over Laurens Borst, zendercoördinator  NPO Radio 1 (foto): “Neem een sabatical en geef die zender rust. Daar zou de zender erg bij gebaat zijn.”

In de nieuwe brief van staatssecretaris Dekker missen duidelijke plannen rond de radio. Wat is de visie van de ChristenUnie hierop?
“Mijn grootste zorg bij de radio is de enorme machtsconcentratie. Radiomakers moeten weer radio kunnen maken. Soms vraag ik me af wat een zendermanager en coördinator van NPO Radio 1 doet. Ik denk dan: ‘Je kunt één keer een schema maken. Ik denk dat hij soms uit verveling weer de boel overhoop gooit. Ik heb de luistercijfers niet zien stijgen sinds die man bezig is, sterker nog, ze dalen. Ik zeg liever: ‘Neem een sabbatical en geef die zender rust’. Daar zou de zender erg bij gebaat zijn.”  

En NPO Radio 2 en 3FM?
“Ik luister deze zenders niet zoveel. Het onderwerp radio mist inderdaad vaak in de debatten. Dat is een goed punt, ik neem de zenders mee in ‘het huiswerk’ voor het volgende debat.”

Waarin hadden de omroepen, binnen de recente discussie, ongelijk en mogen ze de hand best in eigen boezem steken?
“Rond de discussie over de salarissen, daarin hebben ze heel defensief gereageerd. Het overgrote deel van de omroepmedewerkers hebben korte contractjes en sappelen echt. Ik vind het niet passen dat er toch nog enorme grootverdieners zijn, bij met name de VARA en BNN. Dankzij de motie van collega Jasper van Dijk is het aantal grootverdieners omlaag gegaan, dat is winst.”

“Als religieuze programma’s structureel na middernacht of alleen op internet worden uitgezonden, dan hebben we wel een probleem”

Een belangrijk onderwerp voor de ChristenUnie is het behoud – en borging- van de 2.42 omroepen (de levensbeschouwelijk omroepen). Een gezamenlijke ChristenUnie/CDA motie hierover is aangenomen. Negen miljoen euro is hiervoor geoormerkt door de staatssecretaris.  
“Het is voor ons prettig dat deze motie is aangenomen, maar er was ook debat over de uitvoering. Helaas speelde Henk Hagoort daar balletje-balletje met dit onderwerp, alles waar maar even een Boeddha of kruis in langskwam bleek in zijn ogen religieuze programmering. Hij vond dat de negen miljoen euro daar niet voor bedoeld was. Zijn mening was dat het bedrag gold voor het in stand houden van de levensbeschouwelijke aanbod van 2.42 omroepen, maar niet de omroepen zelf. Ons stokpaardje is niet zozeer het behoud van deze 2.42 omroepen, maar wel de programmering. Puur als belang voor het behoud van de pluriformiteit.”

Gaat u, en hoe gaat u controleren of toetsen dat het levensbeschouwelijke aanbod een rol speelt in Hilversum en niet wordt weggedrukt naar de randen van de nacht of internet? Dus niet alleen levensbeschouwelijke aanbod omdat het moet…
“Er zijn afspraken gemaakt dat het moet. Het moet niet zo zijn dat het belangrijker is dat het behouden is gebleven, dan de plek die het krijgt. Het moet vindbaar, merkbaar en luisterbaar zijn. Als religieuze programma’s structureel na middernacht of alleen op internet worden uitgezonden, dan hebben we wel een probleem.”

“John de Mol is welkom”

Een van de plannen is het, voor 50%, open te stellen van het publieke bestel voor buitenproducenten. Dat vinden jullie als ChristenUnie een ‘goed creatief idee’. Welke kaders moet dit plan volgens u krijgen?
“Ik wil van de staatssecretaris nog echt duidelijke garanties en kaders hoe dat wordt ingevuld. Hierbij willen wij dat de omroepen in positie blijven en nee kunnen zeggen, en eisen kunnen stellen, tegen bepaalde invulling van een programma. Ze moeten evenveel zeggenschap hebben als een buitenproducent. Een omroep moet zich kunnen herkennen. De (aangenomen) motie van Jasper van Dijk, dat de omroepen coproducent blijven, is hierbij belangrijk en een goede zaak. Anders waren de omroepen een doorgeefluik geworden. Dat zou het begin van het einde zijn geweest voor de omroepen, dat was voor ons ook een ‘no go’ optie.”   

In Hilversum leeft de zorg dat de Talpa’s, de SBS-en en andere soortgelijke commerciële omroeppartijen van deze wereld meer macht krijgen door het openstellen van het bestel. Moet hiervoor een piketpaaltje worden geslagen?
“Ik heb bijvoorbeeld van Endemol begrepen dat zij veel belang hechten aan een sterke publieke omroep. Ik denk dat ook andere producenten zo denken. We moeten kritisch kijken naar de kaders. Maar John de Mol is welkom…”