Van der Graaf (ChristenUnie), Aartsen (VVD) en Van der Molen (CDA) hebben onlangs Kamervragen gesteld aan de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media over de werkwijze van het NPO-fonds. Het NPO fonds kwam onlangs negatief in het nieuws wegens haar ontransparante werkwijze en de risico’s voor willekeur en belangenverstrengeling.
In een reactie stelt Minister Slob dat NPO bij volledige transparantie de onafhankelijke beoordeling van commissieleden juist meer onder druk komt te staan.
Slob: ‘De werkwijze en procedure van het NPO-fonds is voor
verantwoordelijkheid van de raad van bestuur van de NPO. Daarbij dienen de
kwaliteit en onafhankelijkheid van de beoordeling van aanvragen voorop te staan.
Het vertrouwen daarin is gediend met zoveel mogelijk transparantie. De NPO geeft
aan ook voorstander van transparantie te zijn, maar vreest dat met het opheffen
van de anonimiteit van commissieleden zowel de kwaliteit van de adviezen als de
onafhankelijke beoordeling door commissieleden onder druk komen te staan. De NPO
heeft er daarom vooralsnog voor gekozen de anonimiteit te handhaven en daaraan
de mogelijkheid tot uitsluiting van commissieleden toe te voegen om de kans op
belangenverstrengeling te minimaliseren.’
De betreffende Kamerleden stelde ook vragen over leden van de adviescommissies die een advies moeten uitbrengen aan de raad van bestuur van de NPO over een aanvraag bij het fonds ook zelf een aanvraag bij het fonds kunnen indienen. Kamerleden maken zich zorgen over eventuele belangenverstrengeling.
Slob meldt in zijn reactie dat alleen landelijke publieke omroepen een aanvraag indienen. Makers kunnen alleen voorstellen indienen bij een landelijke publieke omroep. Commissieleden kunnen in voorkomende gevallen als makers of anderszins betrokken zijn bij aanvragen die een landelijke omroep bij het NPO-fonds indient. Volgens de NPO worden commissieleden echter in dat geval niet ingezet voor de beoordeling van de aanvragen en worden bovendien volledig uitgesloten voor de beoordeling van andere aanvragen in die ronde. De NPO ziet er op toe dat er geen sprake is van een vaste werkgever-werknemer relatie tussen commissielid en producent.
Alle antwoorden van Minister Slob op de Kamervragen zijn hier te lezen.
Er mag natuurlijk geen overlap bestaan tussen lidmaatschap van de RvB en deelnemer zijn in een commissie. Blijkbaar kunnen programmamakers en/of producenten wel lid worden van zo’n adviescommissie. Dat is op zich ongewenst. Incidentele ontheffing van betrokkenheid bij beoordeling van eigen voorstellen en gelijktijdige onthouding van evaluatie van parallelle projecten in dezelfde ronde zijn dan DE procedureregels om belangenverstrengeling te voorkomen. Misschien moet zelfs aan commissieleden verboden worden om ingediende plannen van de eigen omroepvereniging te behandelen. Door indirecte relaties en communicatie kan vriendjespolitiek natuurlijk nog steeds wel doorsijpelen. Bestuurlijk gezien blijft het altijd moeilijk om garanties tegen nepotisme te geven. Commissieleden en functionarissen in Raden van Besturen zouden zich in elk geval schriftelijk dienen te verbinden aan een verklaring van integriteit, onafhankelijkheid en redelijkheid & billijkheid. Schending hiervan zou inderdaad moeten leiden tot ontslag. Om het beslissingsproces in rust te laten verlopen zijn beslotenheid en vertrouwelijkheid wel wenselijk. Absolute anonimiteit lijkt mij onhaalbaar. Binnen een bepaalde kring kan het niet anders dan dat de sleutelfiguren in het selectietraject bekend zijn.