Blog Martin van Doren: ‘Trintelhaven’

De dijk Enkhuizen – Lelystad: ik was er nooit geweest. Inmiddels is dat rechtgezet, en dan komt vrij automatisch de radio-geschiedenis van de dijk opzetten: een heel bijzonder bord alsmede een verlaten zendlocatie: de zender Trintelhaven.

Niet minder dan drie zenders hebben ooit onderdak gevonden in de Trintelhaven, een voormalig werkeiland bij de aanleg van de dijk Enkhuizen – Lelystad. Als een kunstproject moet hier een FM zender gestaan hebben, die met een soort van engelenzang de automobilisten begeleidt moet hebben, bij hun tocht over de dijk. Van deze zender weet ik alleen dat deze er gestaan moet hebben; ik heb het nooit zelf gehoord.

Het wordt al anders met de tweede zender die hier ooit gestaan heeft, of liever: gelegen heeft. Het radiozendschip MV Communicator heeft hier gelegen. Oorspronkelijk diende het schip als zendschip voor Laser 558, de allerlaatste echte zeezender van Europa. Het schip is later, in Portugal, omgebouwd, en in Nederland teruggekomen om dienst te doen als (legaal) zendstation voor Holland FM, al zond het wonder boven wonder op de middengolf uit, op 1224 kHz. Het schip lag toen in de Trintelhaven. Van de plek waar het schip gelegen heeft is niets meer te zien: de steiger is weg.
De MV Communicator is later naar het eiland Pampus gebracht, begon daar slagzij te maken en is uiteindelijk in het Verenigd Koninkrijk gesloopt.

De meest bekende zender van de Trintelhaven (zo u er ooit van gehoord heeft) is de middengolfzender op 1395 kHz, de zender die BNR in de lucht bracht. Het was een noodgreep, en bepaald geen gelukkige. Oorspronkelijk stond de zender in Montfoort, maar leverde daar enorm veel storing op. De apparatuur werd overgebracht naar de Trintelhaven, waar met een vermogen van 20 kWatt werd uitgezonden. Opmerkelijk, want Nederland had een vergunning voor een zender van 500 kWatt op deze frequentie, zij het alleen voor overdag.
Ook in de Trintelhaven leverde de zender storing op. Op internet staan nog foto’s van waarschuwingsborden voor bij het binnenvaren van de haven: kans op schade aan navigatie- en communicatiemiddelen. De zender leverde blijkbaar nogal wat straling op. Altijd mooie verhalen van lampen op binnenvarende schepen die spontaan aangingen, motoren van zeilschepen die spontaan aansloegen en zelfs een verhaal van een zeiler die zijn handen brandde aan de mast van zijn schip, die onder invloed van de zender Trintelhaven loeiheet geworden zou zijn. Gek genoeg geen enkel geval van storing van het naastgelegen restaurant.

Lang verhaal kort: de zender Trintelhaven werd na verloop van tijd gesloten. De zender, de generatoren en de ontvangstapparatuur (Trintelhaven was een relay-zender) werden weggehaald, en de vergunning om te dienen als zendlocatie werd ingetrokken. Des te vreemder dat de zendmast er nog gewoon staat, zij het dat de antennes verwijderd zijn. Waarom de mast er nog steeds staat, is mij een raadsel. In ieder geval staat er nog wel iets dat doet herinneren aan het feit dat deze plaats ooit een zendlocatie was voor de Nederlandse radio.

En dan had ik u nog een bijzonder bord beloofd. Helemaal aan het einde van de dijk, vlak voor Lelystad, staat het. Ik kon mijn eigen ogen niet geloven. Doodleuk staat er op dat bord: “Radio 1 op 747 kHz”. Lieve help, hoe lang is dat geleden?