Wat ooit begon als een technologische bevrijding, lijkt zich nu tegen de kijker te keren. Streamingdiensten, ooit het antwoord op de chaos van illegale downloads, hebben zichzelf in een paar jaar tijd ontwikkeld tot het probleem dat ze dachten te hebben opgelost. De fragmentatie van content, stijgende prijzen en verdwijnende titels zorgen ervoor dat digitale piraterij opnieuw groeit.
Napster en de eerste digitale revolutie
De digitale revolutie begon eind jaren negentig in een studentenhuis. Met Napster, het peer-to-peerprogramma van Shawn Fanning, kon iedereen muziek delen en downloaden. Het systeem werkte eenvoudig: gebruikers stelden hun eigen muziekbestanden beschikbaar aan anderen, waardoor een wereldwijd netwerk van gratis muziek ontstond.
De muziekindustrie reageerde fel. De inkomsten daalden volgens de Recording Industry Association of America van 14,6 miljard dollar in 1999 naar 6,3 miljard dollar tien jaar later. Napster werd via rechtszaken uitgeschakeld, maar het principe van vrij toegankelijke digitale bestanden was niet meer te stoppen. Kazaa, LimeWire en Morpheus namen het stokje over.
De juridische aanpak bleek ineffectief. DRM-beperkingen en niet-skipbare waarschuwingen op dvd’s frustreerden vooral de betalende consument. De illegale kopie bood vaak een betere gebruikerservaring dan het officiële product.
Netflix als redder van de industrie
De doorbraak kwam toen Netflix in 2007 zijn streamingdienst lanceerde. Voor een paar euro per maand konden kijkers onbeperkt films en series bekijken, zonder advertenties of virussen. De gebruiksvriendelijkheid en lage prijs maakten het verschil: piraterij daalde wereldwijd aanzienlijk.
Volgens een onderzoeksrapport van Sandvine (2013) nam het peer-to-peerverkeer in Noord-Amerika sterk af, terwijl Netflix bijna een derde van al het internetverkeer voor zijn rekening nam. De boodschap was duidelijk: consumenten kozen niet voor gratis, maar voor gemak.
De streamingoorlog en het einde van het gemak
Dat veranderde toen grote mediabedrijven besloten hun eigen streamingdiensten te starten. Disney trok zijn films terug van Netflix en lanceerde Disney+, gevolgd door HBO Max, Paramount+, Peacock en Apple TV+.
Waar de consument ooit met één abonnement klaar was, is het aanbod nu versnipperd over talloze platforms. De kosten liepen snel op. Volgens een onderzoek van Deloitte (2024) besteedt het gemiddelde Amerikaanse huishouden inmiddels 61 dollar per maand aan streamingdiensten – meer dan aan het oude kabelabonnement dat streaming ooit moest vervangen.
Daarnaast verdwenen titels uit de catalogi om belastingtechnisch voordelige afschrijvingen mogelijk te maken. Zo haalde Warner Bros. Discovery series als Westworld en Minx offline. De belofte dat alles altijd beschikbaar zou zijn, bleek een illusie.
Piraterij keert terug
Het gevolg laat zich raden. Volgens cijfers van het Britse onderzoeksbureau Muso steeg het aantal bezoeken aan illegale film- en tv-sites in de eerste helft van 2023 met bijna 13 procent. Moderne piratenplatforms bieden inmiddels gebruikservaringen die niet onderdoen voor officiële diensten: overzichtelijke interfaces, persoonlijke mediabibliotheken via Plex en toegang tot vrijwel alles – zonder risico dat het verdwijnt.
Techpublicist Cory Doctorow noemt dit proces “inshitification”: het moment waarop platforms hun gebruikerservaring opofferen voor winstmaximalisatie. Streamingdiensten verhogen prijzen, voegen advertenties toe en beperken accountdeling – en jagen hun publiek zo terug naar het illegale alternatief.
Een terugkerende les
De geschiedenis herhaalt zich. Niet omdat consumenten per se willen stelen, maar omdat ze gemak willen. Toen streamingdiensten beter, eenvoudiger en betaalbaar waren, verdween piraterij bijna volledig. Nu ze complex, duur en onbetrouwbaar zijn geworden, wint het illegale circuit weer terrein. De strijd gaat dan ook niet zozeer over moraal of misdaad, maar over dienstverlening. De entertainmentindustrie is niet verwikkeld in een oorlog tegen piraten, maar vooral in een concurrentiestrijd met een alternatief dat sneller, vollediger en gebruiksvriendelijker is.
Geef als eerste een reactie