Was een uitzending van het programma Propaganda (KRO-NCRV) op 9 september 2020 een oprechte poging om de rol van Maurice de Hond in het Covid-debat serieus te onderzoeken of was het karaktermoord?
Een kijker vond -ook na uitvoerig contact met de omroep- dat het programma niet fair was, er geen wederhoor werd toegepast en de redactie niet integer opereerde en diende bij de Ombudsman van de NPO een klacht in. Die onderzocht of hier de journalistieke code van de publieke omroep is geschondenen deed op 17 september 2021 uitspraak. De Ombudsman vindt niet dat gehandeld is in strijd met journalistieke richtlijnen van de NPO, maar komt tevens tot de conclusie dat de uitzending geen nieuwe inzichten of feiten opleverde. ‘In die zin was het resultaat van het onderzoek mager’, aldus de NPO ombudsman. ‘Het was een herhaling van feiten en reacties van deskundigen die al bekend waren’
Mening is al voorgesorteerd
Een niet onverdeeld gunstige uitslag voor de redactie van ‘Propaganda’ die in de publiciteit rond de eerste uitzending over Maurice de Hond stevig uithaalde met de aankondiging dat ‘een team van jonge onderzoeksjournalisten op zoek ging ‘naar mis- en desinformatie, naar facts en alternative facts, naar hoaxes en fake news’. Dit met als onderliggende vraag: wie verspreiden deze (fake)informatie, welke belangen hebben ze erbij en wat willen ze ermee bereiken?
In die aankondiging lag meteen het bezwaar van de klager en trouwens ook Maurice de Hond zelf: met zo’n intro is nauwelijks nog een waardevrije analyse van de feiten te verwachten. In feite werd de onderzoeker meteen al in de rij van fakenieuws-verspreiders gezet, zo vond hij. Precies de reden waarom hij weigerde in het programma op te treden. Ook omdat de redactie veel waarde leek te hechten aan de opvattingen van een wetenschapper die zich in de publiciteit al als notoir tegenstander van Maurice had gemanifesteerd. Daardoor ontbrak bij hem vertrouwen in een waardevrije weging van de feiten.
Het gaat over procedures, niet om de inhoud
Formeel heeft de redactie aan zijn journalistieke plicht voldaan door wederwoord aan te bieden, zo vond de Ombudsman. Het was aan de onderzoeker om daar wel of geen gebruik van te maken. De journalistieke code van de publieke omroep biedt haar* weinig ruimte voor het geven van een inhoudelijk oordeel, zo geeft ze aan. Of De Hond een faire kans had in het programma, laat de uitspraak dan ook in het midden.
Deze uitzending van Propaganda gaf aanleiding tot veel tumult. Op 26 maart organiseerde de redactie een studio-discussie (als bijlage gevoegd bij de uitspraak), waar op de serie werd teruggekeken. Die discussie werd op social media uitgezonden. Daar maakte De Hond alsnog gebruik van zijn recht tot wederwoord. Alleen al de naam van het programma, zette hem op achterstand, zo vond hij, omdat hij zo werd geschaard in de rij van brengers van nepnieuws.
De Hond was selectief
Zijn beweringen dat aerosolen een belangrijke rol speelden bij de verspreiding van Covid waren gebaseerd op een veelheid aan internationale studies en verdienden om die reden meer krediet, vond de onderzoeker. Alleen onderzoek dat zijn veronderstelling bevestigde werd door hem onder de aandacht gebracht, vond de redactie. De Hond op zijn beurt wees erop dat de journalisten zich de ernst van de situatie hadden moeten realiseren. In verpleeghuizen gingen mensen dood omdat er te weinig aandacht was voor het belang van ventilatie. Er was geen tijd voor nuancering van deze bevindingen.
Inmiddels is algemeen geaccepteerd dat aerosolen (kleine druppeltjes) bij de verspreiding van Covid een belangrijke rol spelen en heeft het kabinet ‘goed ventileren’ als advies toegevoegd aan het rijtje van gedragingen die een verdere verspreiding van het virus kunnen remmen.
Hoewel de Ombudsman kanttekeningen zet bij de uitzending acht ze een rectificatie niet nodig. Wel vraagt ze de redactie stil te staan bij haar oordeel.
*De Ombudsman van de NPO is een vrouw maar wil als Ombudsman betiteld worden. Deze functie wordt vervuld door Margo Smit. Eerder was ze als onderzoeksjournalist werkzaam voor KRO-NCRV.
Ga voor de gehele uitspraak van de NPO Ombudsman naar deze link.
Interessant artikel! Het benadrukt het belang van transparantie en eerlijkheid in de media. Net zoals in de media, is het wanneer het gaat om ventilatie in huis essentieel om grondig te zijn. Goede ventilatie, schone luchtkanalen(vergeet niet de luchtkanalen reiniging) zijn cruciaal. Laten we hopen dat beide kwesties de aandacht krijgen die ze verdienen.