Onderzoek Vrije Universiteit Brussel over rol en uitdagingen Publieke Omroep en VoD-diensten.

Het Brusselse onderzoeksbureau imec-SMIT VUB, dat gespecialiseerd is in studies naar Media, Innovaties en Technologie heeft haar onderzoek Publieke Omroepen in het Streaming Tijdperk: Uitdagingen en Kansen gepresenteerd. Het onderzoek richtte zich op Belgische VoDs, RTBF Auvio en VRT MAX, en vergeleek deze met VoDs uit onder meer Canada, Denemarken, Italië, Polen en het Verenigd Koninkrijk.

Spreekbuis.nl las het onderzoek en maakte deze samenvatting.

De mediawereld verandert razendsnel, en publieke omroepen (PO) staan voor enorme uitdagingen. De opkomst van streamingdiensten zoals Netflix en de dominantie van Big Tech dwingen deze omroepen tot een digitale transformatie. De concurrentie om kijkers is scherper dan ooit, en de publieke omroepen moeten zichzelf opnieuw positioneren als relevante spelers in een on-demand gedreven cultuur. Het onderzoek biedt waardevolle inzichten in hoe publieke omroepen kunnen innoveren om relevant te blijven in dit digitale tijdperk.

Van lineair naar online

Een van de grootste verschuivingen is de overgang van lineaire televisie naar online video-on-demand (VoD)-diensten. Deze platforms zijn niet alleen een plek waar gebruikers content consumeren, maar vormen ook de ‘voordeur’ naar de wereld van publieke media. Het onderzoek richtte zich op Belgische VoDs, RTBF Auvio en VRT MAX, en vergeleek deze met VoDs uit onder meer Canada, Denemarken, Italië, Polen en het Verenigd Koninkrijk.

Een belangrijk verschil met commerciële streamingdiensten is dat Belgische PSM veelal een balans proberen te vinden tussen algoritmische personalisatie en redactionele controle. Zo biedt VRT MAX een aanbevelingssysteem, maar blijft menselijke redactie een essentiële rol spelen. RTBF Auvio daarentegen heeft slechts beperkte personalisatiefuncties en focust op bredere publieksgroepen via live-evenementen en populaire programma’s.

Inhoud als sleutel tot differentiatie

Een interessante bevinding is hoe de Belgische Publieke Omroep omgaat met hun VoD-strategieën. VRT MAX legt een sterke nadruk op binnenlandse producties, zoals Vlaamse fictie en human interest-programma’s. RTBF Auvio richt zich daarentegen meer op buitenlandse acquisities, zowel Frans- als Engelstalig. Beide platforms proberen hiermee jongere en diverse kijkers te trekken. Toch blijft er een spanningsveld: hoe voldoe je aan de publieke opdracht om ook nichedoelgroepen te bedienen, terwijl je tegelijkertijd concurrerend blijft in de markt?

Daarnaast tonen de VoD-portals een duidelijke voorkeur voor populaire genres zoals fictie, entertainment en documentaires. Live nieuws en actualiteiten blijven grotendeels voorbehouden aan lineaire zenders, hoewel RTBF Auvio af en toe live-evenementen promoot op haar platform.

Belangrijke uitdagingen

Het onderzoek identificeerde enkele belangrijke obstakels waarmee PSM te maken hebben:

1. Beperkte personalisatie: Hoewel algoritmes een belangrijke rol spelen in commerciële streamingdiensten, loopt de PO hierin achter door kosten, beperkte metadata en de nadruk op publieke waarden.
2. Beperkte ruimte op VoD-platforms: In vergelijking met lineaire zenders hebben VoDs minder ‘prime space’ om diverse content te promoten, wat het moeilijk maakt om brede en nichedoelgroepen te bedienen.
3. Concurrentie met commerciële streamers: Publieke Omroepen moeten zich onderscheiden van wereldwijde platforms door unieke strategieën en inhoud aan te bieden die trouw blijft aan hun publieke missie.

Aanbevelingen voor de toekomst

Om relevant te blijven, zijn de volgende stappen noodzakelijk:

• Personalisatie verbeteren: PO moet algoritmische personalisatie omarmen, maar deze combineren met redactionele expertise om diversiteit en universalisme te waarborgen. Dit kan bijdragen aan het bereiken van specifieke publieksgroepen.
• Unieke contentstrategieën ontwikkelen: Door een focus op binnenlandse producties, hybride genres en niche-inhoud kan de PO zich onderscheiden en trouw blijven aan hun publieke waarden. VoDs kunnen daarnaast dienen als culturele hubs, die gebruikers verbinden met bioscopen, theaters en andere publieke instellingen.
• Online prestaties transparant meten: Nieuwe meetmethoden zijn nodig om te evalueren of de PO hun publieke missie online vervullen. Dit omvat transparantie in het gebruik van algoritmes en duidelijke richtlijnen voor privacybescherming.
• Regulering en financiering moderniseren: Beleidsmakers moeten de PO ondersteunen met strategische en financiële hervormingen, zodat ze beter kunnen inspelen op veranderende mediagewoonten.

De VoD als toekomst van publieke omroep

Het onderzoek benadrukt dat VoD-platforms niet slechts een uitbreiding van lineaire zenders zijn, maar een centrale rol moeten spelen in de digitale strategie van PO. Dit vereist innovatie en samenwerking op zowel nationaal als internationaal niveau. Bijvoorbeeld via de European Broadcasting Union, die richtlijnen kan ontwikkelen voor het behoud van publieke waarden in een digitaal tijdperk.

Het volledige onderzoek is hier te lezen.