In het interview met Twan Huys in Buitenhof (31 maart 2024) leek voorzitter Frederieke Leeflang van de NPO, de aandacht van de interne perikelen te willen afleiden door te wijzen op het grote belang van de publieke omroep voor de democratie. Landen met een sterke publieke omroep hebben een sterke democratie zei ze met verwijzing naar niet nader genoemd onderzoek. Dat suggereert een causaal verband: een sterke publieke omroep zorgt voor een sterke democratie.
Het was een waarschuwingsschot voor de nu formerende partijen die in meerderheid voor een sterke afslanking van de publieke omroep staan. Klopt het wat Frederieke suggereerde? Wie er onderzoek op naslaat, o.a. van de European Broadcast Union, een samenwerkingsverband van Europese publieke omroepen en onderzoek van de Unesco, ziet dat het een interpretatie is. Je kunt het ook zo lezen: landen met een sterke democratische traditie hechten aan persvrijheid en hebben dus vaak ook een sterke publieke omroep. Die vormt dan een indicatie voor de gezondheid van de democratie. Dictaturen hebben die persvrijheid niet en daar stelt de publieke omroep niets voor.
Een goede publieke omroep draagt bij aan het democratisch functioneren en bevordert de betrokkenheid van de bevolking bij de democratie. So far so good. Dat onderzoek dateert deels van een aantal jaren geleden en concludeert ook dat publieke omroep een remmende werking heeft op de opkomst van rechts, in de discussie tegenwoordig vaak en al snel als extreem rechts geframed. En op dat punt begint het te wringen.
Er blijven kansen liggen
Er ligt een interessant lijntje naar het interview deze week in Spreekbuis met voormalig WNL-presentatrice Margreet Spijker. De publieke omroep laat een belangrijk deel van zijn taak liggen, zei ze. ‘Links en rechts schieten (op social media) de platforms als paddenstoelen uit de grond. Daar worden de onderwerpen besproken die bij de publieke omroep niet aan bod komen. Ze worden te gemakkelijk afgedaan als desinformatie, fout, onzin, waardeloze journalistiek. Maar dat is vaak niet terecht. Ze bedienen groepen die vinden dat de publieke omroep zijn taak niet goed verricht. Op die platforms wordt gediscussieerd over onderwerpen die wij negeren’.
De publieke omroep heeft naar haar mening te weinig aandacht voor opvattingen die misschien in ‘Hilversum’ niet bon ton zijn, maar in veel huiskamers het gesprek van de dag vormen. Niet al die zorgen kunnen zomaar als extreem rechts gezeur (dit zijn mijn woorden) afgedaan worden. Daarin heeft ze gelijk en we weten uit de recente geschiedenis dat het negeren van onwelgevallige geluiden niet leidt tot het verdwijnen ervan.
‘In een mainstreammodel is geen plek voor uitersten’
Dit sluit aan bij het interview dat Spreekbuis in 2022 had met Bert Huisjes, directeur/voorzitter van WNL, een omroep die ooit toegang kreeg tot het bestel om dit gemis te compenseren. Bert Huisjes zegt: ‘De publieke omroep is in de kern een mainstreammodel, waarin zowel plek is voor de VPRO als WNL. Als je het politiek zou zien, dan gaat het van Groen Links tot de VVD, maar alles wat daarbuiten valt wordt voor een mainstreammodel moeilijk’. Ik weet niet of dit binnen de publieke omroep een algemeen gedeelde visie is, maar hier lijkt Huisjes te zeggen – en hij werd er niet in tegengesproken: geluiden links van GroenLinks en rechts van de VVD horen binnen de NPO niet huis. Inmiddels valt er dus heel wat buiten het gezichtsveld, als je de verkiezingsuitslag letterlijk neemt. Binnen de publieke omroep werken mechanismen waardoor nieuwkomers als Powned en WNL heel snel salonfähig werden. Verzet daartegen lijkt de kern van het gevecht tussen de NPO en Ongehoord Nederland. De scherpte van Powned en WNL is verdwenen, ze zijn naar het veilige midden getrokken dat al lange tijd geen veiligheid meer biedt. Was WNL bij zijn kern gebleven zou Ongehoord Nederland dan ooit zijn ontstaan?
Het onderzoek waar Frederieke Leeflang zich op baseerde zegt dat de publieke omroep gevoelens van frustratie in de samenleving in goede banen kan leiden. Dan geldt ook het omgekeerde: een publieke omroep die er niet mee om weet te gaan, draagt bij aan de polarisatie. Als een sterke publieke omroep een indicatie is voor de gezondheid van een democratie, dan is een zwakke publieke omroep dus een contra-indicatie die duidt op verval. Frederieke agendeerde haar pleidooi over taak en rol van de NPO terecht en met overtuiging, maar misschien op het verkeerde moment: eerst intern maar eens orde op zaken stellen.
TON VERLIND
“De publieke omroep heeft naar haar mening te weinig aandacht voor opvattingen die misschien in ‘Hilversum’ niet bon ton zijn, maar in veel huiskamers het gesprek van de dag vormen. Niet al die zorgen kunnen zomaar als extreem rechts gezeur (dit zijn mijn woorden) afgedaan worden.”
Aan wat voor onderwerpen moet ik dan concreet denken? Meer aandacht voor antivaxers, Forum voor Democratie, genezende edelstenen, goedkoop varkensvlees, prijzen sigaretten, Eritrea?
Zojuist gaf het Nos journaal FVD aandacht door hun standpunt wb vaccinatie te tonen. Een PVV Kamerlid noemde het onzin.
Kijk aan.
Ons zuilensysteem voor de publieke omroep veroorzaakt deze ellende en implodeert door een te grote hiërarchie aan managementlagen en verenigingsbesturen.
Beste meneer Verlind,
Ik wil u een groot compliment geven voor de zin:
Was WNL bij zijn kern gebleven zou Ongehoord Nederland dan ooit zijn ontstaan?
DAT IS PRECIES WAT IK AL JAREN OVER OMROEP WNL AAN HET VERKONDIGEN BEN!
Omroep WNL o.a. door oud hoofdredacteur van De Telegraaf Sjuul Paradijs opgericht om een rechts geluid op de NPO te verkondigen. Al in het begin kwam daar niets van terecht. Bart-Jan Spruyt van Elsevier schreef hier jaren geleden al een column over.
Meeste programma’s van Omroep WNL zijn kleurloos en kunnen ook door andere omroepen gemaakt worden. Om over de vermeende rechtse signatuur maar te zwijgen. Die is er al jaren niet meer en je kan je afvragen of die er ooit geweest is?
Kijk maar eens als Geert Wilders door Rick Nieman bij WNL op zondag geïnterviewd wordt en het onderwerp migratie te sprake komt. Dan is de irritatie van het hoofd van Rick Nieman af te lezen. Rick Nieman lijkt het beter met Rob Jetten en Alexander Pechtholt van D66 te kunnen te vinden. Dus hoezo rechtste omroep? En een reden waarom na omroep WNL Ongehoord Nederland is ontstaan.
Als omroep WNL gedaan had waarvoor het opgericht was(en waar niks van terecht is gekomen)was Ongehoord Nederland niet nodig geweest!
Weer goed gezegd Hendrik 👍
Is het bewust dat omroep Zwart niet wordt genoemd? Je creëert een beetje de PO is tegen,(extreem)rechtse omroepen.
Is niet waar. Eerder andersom.
Wat wel waar is is dat de npo een zo aantrekkelijk mogelijk en veelzijdige weerspiegeling vd samenleving moet geven. Allemaal wettelijk bepaald. Nu met bezuiniging in zicht zal er waarschijnlijk gestuurd worden op extra fuseren en meestal valt het extreme dan weg in de middendrek.
Ook in geval van omroep zwart dus.
Ik vind dat extreem rechts een gevaar is voor de democratie. Ze knabbelen als eerst aan vrije pers, rechtstaat enz. Ja krijg je het “kip ei” verhaal. Maar Polen lijkt mij een perfect voorbeeld van wat kan
Maar Ton, wel heel tof dat je extra in gaat op eerdere column. Ik vind dit reuze interessant en wissel graag van gedachte. In strijd met de polarisatie lijkt mij dat heel belangrijk.
Ik vind de Omroep Zwart best een verrijking van het bestel.
Genoemd wordt altijd ‘extreem rechts’ (wat onder die noemer dan ook zou mogen vallen). ‘Extreem links’ is een term die ik eigenlijk nooit in dit soort discussies tegenkom.
Dat vind ik eigenlijk wel vreemd.
Democratie kan niet zonder een sterk leger. De mogelijke 400 miljoen bezuiniging op npo is beter inzetbaar bij het leger. De mensen die ontslagen worden bij npo kunnen bij het leger solliciteren of bij mkb, voldoende vacatures daarzo.
In Amsterdam zijn vrijwel alle bezorgers, Thuisbezorgd, Postnl en DHL arbeidsmigranten. Ook in de horeca en steeds meer in de supermarkten. Om over de landbouw, vleesverwerkende industrie, distributiecentra maar te zwijgen. Hoe zou jij dat oplossen?
En ik weet niet wat voor vak jij uitoefent zullen we dat bij jou ook zo maar eens doen?
Tom Egberts en Khalid het leger in…
Ik denk dat John de Mol hier een format in zou zien…Sterren aan het front. Zoiets.
Bij het journaal ging het over de dienstplicht. (Ik zeg tegen mijn 2 dochters van 12 en bijna 14…Geniet nog maar even van jullie disciplineloos leventje…straks zit je in Polen de Russen tegen te houden.
Zie je het voor je?
Ik denk dat ik met Willem Alexander naar Londen vlucht als Poetin aan de grens staat.)
Over democratieën…die worden ook oorlogloos vernietigd. Hitler is democratisch gekozen.
Psycholigische oorlogsvoering is ook oorlog.
Dat is precies wat Hitler deed…
Ik kan mi niet aan de indruk onttrekken dat ook onze zg Publieke Omroep wel erg veel aan het handje loopt van Den Haag. Wie betaald bepaald.