Op de redactievloer van Omroep Zeeland, gevestigd in Oost-Souburg, een deel van Vlissingen, is deze oneliner met regelmaat te horen:geen stropdassen, tenzij…. Stropdassen staan voor bestuurders en woordvoerders. ‘Het is niet dat ze niet aan het woord komen’, zegt hoofdredacteur Edwin de Kort. ’Maar we beginnen bij de gewone man en vrouw. We willen vooral de mensen aan het bed spreken, in de ziekenhuizen, de onderwijzers, de fabrieksarbeiders. En zo gaat het naar boven’.
Het is een antwoord op mijn vraag of regionale omroepen, gezien de kleine afstand naar het bestuur, niet het risico lopen zich te ontwikkelen tot de spreekbuis van de bestuurlijke elite. Voelen de journalisten in de regio die druk, wil ik weten. Je komt de bestuurders bij wijze van spreken op straat tegen. Een van de doelen die de RPO (Regionale Publieke Omroep) zich bovendien landelijk stelt, is beleid uit Den Haag naar de regio te vertalen. Bij Omroep Zeeland werkt het in ieder geval omgekeerd, benadrukt Edwin: Den Haag confronteren met wat er in de provincie leeft. ‘Ik vind het niet moeilijk om onafhankelijk te blijven, ik voel géén druk, maar die is er natuurlijk af en toe wél’.
Heeft hij een voorbeeld hoe Omroep Zeeland functioneert als luis in de pels van de democratie?
‘Iedereen heeft nu de mond vol over PFAS. Wij zijn daar als eerste over gaan berichten. Hoe zit het met PFAS in het water? We hebben een laboratorium in de hand genomen en zelf onderzoek gedaan. Dat bleek meteen mis te zijn. Zo zijn de leden van Provinciale Staten en Kamerleden wakker geschud, waarna er een groot gezondheidsonderzoek is gekomen. Dat begon dus bij de bewoners aan de oever van de Westerschelde die zich zorgen maken. Daar ben ik trots op’. De Zeeuwen staan dicht bij hun regionale omroep, zo merkt hij. Hij woont in Sas van Gent in Zeeuws-Vlaanderen. ‘Regelmatig belt er iemand bij mij thuis aan met een tip’.
Vertrouwen op eigen kracht
Omroep Zeeland is met ruim honderd werknemers (93 fte) en een budget van elf miljoen euro, samen met Omroep Flevoland de kleinste van de dertien regionale omroepen. Qua bereik en impactcijfers excelleert de organisatie naar eigen zeggen in de top drie. ‘Als wij samen met BN DeStem en de PZC de Zeeuwse verhalen niet vertellen, dan vertelt niemand ze. Wij kunnen het verschil maken. De pluriformiteit staat keihard onder druk, de krant wordt dunner en dunner. De PZC is hier nog echt een A-merk, maar de redacties worden eerder kleiner dan groter. Ik ben blij dat de publieke omroep er nog is, want anders zou het medialandschap sterk verschraald zijn’. Omroep en krant staan voor een gemeenschappelijke taak, zegt hij. Bij Omroep Zeeland denken ze niet in termen van concurrentie. ‘Die tijd is voorbij. Wij vertrekken vanuit ons publiek. Ik heb een hekel aan papegaai-journalistiek, we maken onze eigen verhalen. Als de krant een dijk van een verhaal heeft, is dat prima, dan nemen we dat graag over. Maar het is ook belangrijk dat we eigenzinnig onze eigen koers varen’.
Heilige Graal
De regionale omroepen bevinden zich alle in een overgangsfase van traditioneel radio- en tv-bedrijf naar crossmediale organisaties. Digital first lijkt de heilige graal. Het belang van lineaire televisie neemt af, dat van snelle berichtgeving op web, app en socials neemt toe.
Waar staat Omroep Zeeland in deze transformatie?
‘Het is terecht dat er veel aandacht uitgaat naar die nieuwe platformen, hoewel het een soort containerbegrip is waarvan me niet altijd duidelijk is wat anderen er precies onder verstaan. Ik hou van simpele taal. Digital first is voor mij dat we vol journalistiek berichten op website en app in de vorm van artikelen en video’s en dat we de slag maken naar streamingplatformen als NLZIET en NPO Start met video’s voor een jonger publiek. Ook wij maken content voor Youtube. Tegelijk vind ik dat er te weinig aandacht is geweest voor het journalistieke ambacht. Al die platformen zijn lege hulzen als de inhoud niet stáát’. De redacties van Omroep Zeeland deden eerder aan zelfonderzoek. Hoe vaak rennen we het pand uit om het grote, onvoorspelbare nieuws van de dag te coveren, was de vraag. ‘Het bleek om twee of drie verhalen per dag te gaan. Daaromheen was het hele nieuwsbedrijf georganiseerd. Als je rond de waan van de dag bent georganiseerd, ga je elkaar nadoen en daar heb ik een hekel aan. We geloven hier sterk in eigen verhalen die uit je journalistieke netwerk naar boven komen. Die op het nieuws vooruitlopen. Daarom hebben we een redactie opgericht van bevlogen journalisten die zich met eigen thema’s bezighouden. Ze zijn niet gebonden aan de deadlines van televisie, maar ze krijgen de tijd die nodig is voor het maken van een goed onderwerp. Ze brengen verhalen die nergens anders te vinden zijn. Op internet gaat het om snelheid, maar wij hebben de researchfase juist erg belangrijk gemaakt, een beetje tegen de stroom in. Je hoort mijn kritiek tussen de regels door: teveel redacties houden zich bezig met de waan van de dag. Daar zit het publiek niet op te wachten. Dat wil naast het grote nieuws van de dag, onderscheidende verhalen die constructief zijn en oplossingen bieden. Die vanuit de luis in de pels worden gemaakt. Die behoefte hebben we vertaald in ons redactiemodel. Van daaruit maken ook wij de slag naar digital first’.
Diepgang boven snelheid
Kortgeleden nog kwam de redactie achter het voornemen van Rijkswaterstaat om nog meer staalslakken te gaan dumpen in de Wester- en Oosterschelde, terwijl bewezen is dat ze schadelijk zijn. De overheid gaat het gebruik van staalslakken voor de aanleg van fietspaden en recreatieplekken om gezondheidsredenen verbieden, werd onlangs bekend. ‘We waren al bezig met een serie verhalen daarover vanuit het perspectief van duikers, vissers en andere deskundigen. Het bleek een vooruitziende journalistieke blik waardoor we een hele week konden komen met relevant nieuws. Meteen de verdieping in dus. Dankzij het feit dat we gedegen research belangrijker vinden dan snelheid en al met onderzoek bezig waren’.
Met de tong op de schoenen
De redactionele beleidswijziging heeft geleid tot meer verhalen. ‘Alle journalisten zijn hier schrijvende journalisten geworden. We hebben ons ook afgevraagd, hoe ziet je dag eruit. Hoe kom je binnen, hoe ga je naar huis? Vaak met de tong op de schoenen. Terugkijkend was de vraag: welk verhaal heb je nou gemaakt dat echt relevant was? Had je de feiten echt goed te pakken? Het antwoord luidde vaak: ‘nee, ik kon niks meer verzinnen, maar het moest’. Vanuit die wetenschap hebben we de slag kunnen maken, hoe het dan wel moet. We hebben letterlijk geleerd om te praten over invalshoeken, welk verhaal haal je uit die brij van feiten? Wat is de essentie?’. Klinkt hier tussen de regels door kritiek op de kwaliteit van de journalistieke opleidingen? Ze zijn te traditioneel en sluiten onvoldoende aan bij de behoefte?
‘Ja, dat vind ik’.
Ivoren toren
Op vrijwel alle mediaredacties staan tegenwoordig computers die de weg van het dagelijkse nieuws volgen. Welke verhalen scoren? Hoelang worden ze gelezen? Hoe wordt er gereageerd? Dat levert ook een risico op, namelijk dat redacties zich gaan richten op de meest populaire thema’s, waardoor de nieuwskeuzes op elkaar gaan lijken.
Zijn die statistieken een straf of een zegen?
‘Ze zijn een zegen mits je er goed mee omgaat. We kijken naar de leestijd, de scrolltijd of mensen doorklikken. Het gaat ons vooral om de impact. Het kan betekenen dat een politiek artikel een relatief laag bereik heeft, maar dat het helemaal uitgelezen wordt en dat de lezers doorklikken. Zou ik alleen op een groot bereik mikken, dan ga ik vol voor 112-nieuws. Mij gaat het erom dat we nieuws brengen met journalistieke waarde. Ben je commercieel dan maak je heel andere afwegingen’.
Een deel van de mensen is het vertrouwen in de politiek kwijt, terwijl het vertrouwen in de media afneemt. Wat ging er verkeerd?
‘Te lang hebben we vanuit onze ivoren toren gewerkt en te weinig hebben we aangevoeld wat er in de samenleving werkelijk speelt. Wat we eraan doen? We trekken er hier in Zeeland op uit, ook zonder microfoon en vragen hoe het met de mensen gaat. Waar word je blij van? Waar maak je je zorgen over? Waar ben je trots op? Daar gaan we over in gesprek, zonder gelijk een journalistiek verhaal te willen scoren. Elke journalist bij Omroep Zeeland is gevraagd drie Zeeuwen te interviewen. We kijken wat er uitkomt. Ik voorspel dat het andere verhalen naar boven gaat brengen dan we hier zelf zouden kunnen verzinnen. Ik heb veel vertrouwen in de Nederlandse journalistiek als we rijker gaan berichten, meer inspirerend, hoopvoller en meer vragen wat het publiek van ons wil. Minder hit en run, meer luis in de pels. Ik geloof in het grote belang van de publieke omroep. Die zet een kwaliteitsnorm neer die van invloed is op de totale informatievoorziening. We zijn er op tijd bij om nog iets aan dat afnemende vertrouwen te doen’.
TON VERLIND
| Ik vroeg Edwin de Kort, naast de eerder genoemde nieuwsvoorbeelden, een selectie uit zijn programma’s te maken die een goede weergave zijn van het redactionele beleid van Omroep Zeeland. Dit is zijn keuze: Ik ben van 1953 Presentator Mirjam van Wouwe trekt de provincie in op zoek naar verhalen over de Watersnoodramp, vaak ontroerend mooi: De boer is boos Zeeuwse boeren staan onder druk en zijn boos. Waarom zijn ze boos? En waar is het misgegaan? Floris-Jan Sietsema in gesprek met vijf Zeeuwse boeren . Categorie verdieping en achtergrond: Groter dan je denkt (ook Youtube serie en podcast aftertalks) In Groter dan je denkt, vertellen zes jonge Zeeuwen hun verhaal over het overwinnen van hun problemen en het afsluiten van een donkere periode in hun leven aan jongerenambassadeur Bram Mvambanu, ook bekend als rapper Cycz. Oorlogsmist (podcast) Wat bezielde een hardwerkende, geliefde hoofdonderwijzer uit Oostburg om steeds meer de kant van de bezetter te kiezen? In deze zesdelige podcast zoekt journalist Martijn van der Werff het verhaal over zijn overgrootvader uit, die al voor de Tweede Wereldoorlog zijn sympathieën voor het Nazi-regime niet onder stoelen of banken stak, zich na de oorlog niet meer in Nederland wilde of durfde te vertonen en uiteindelijk in Duitsland verdween om onder een andere naam een nieuw leven op te bouwen. |
1 Trackback / Pingback