In NRC van vandaag (19 augustus 2023) staat een stevig dubbelinterview met twee succesvolle mediaondernemers: schrijver, columnist, televisiemaker Özcan (Eus) Akyol en televisiemaker Sahil Amar Aïssa, beiden grootgegroeid in de veilige omarming van de publieke omroep. Mooie carrières, waarvan menig nieuwkomer op de arbeidsmarkt alleen kan dromen. Sahil bracht het na een afgebroken filmstudie tot acteur en presentator van de VARABNN-programma’s Spuiten en Slikken, 3 op Reis en deed mee aan Wie is de Mol?
Eus, is een jongen uit een Deventer volkswijk die erop los leefde en uiteindelijk in de gevangenis belandde. We kennen hem als romanschrijver en chroniqueur van zijn eigen leven. Symbolisch gezien maakte hij de ontwikkeling door van van krantenjongen tot miljonair of anders gezegd: van boef tot gewaardeerd columnist en televisiemaker. Hij en zijn boek Euswerden door Matthijs van Nieuwkerk en De Wereld Draait Door ontdekt waarna hij als talkshowgast werd binnengehaald. Na die uitzending moest de uitgever 10.000 boeken bijbestellen en sindsdien is Eus op televisie en in de krant niet meer te omzeilen. Een succes waarvan menig jong talent slechts kan dromen.
Sahil is opgegroeid in Roosendaal. In 2013 stuurde hij een castingbureau een open auditie en die resulteerde in een rol in de jeugddramaserie Vrijland. Twee jaar later maakte hij op eigen kracht een film van zijn roadtrip naar Marokko, stuurde die in naar BNN en mocht mede op grond daarvan aan de slag bij 3 op Reis en werd uiteindelijk presentator. Sahil is inmiddels in vaste dienst bij VARABNN, een bevoorrechte positie binnen een systeem waar flexcontracten de norm vormen, vaste dienstverbanden tot de uitzonderingen behoren en een diversiteitsbeleid geldt, dat erop gericht is om mensen met een maatschappelijke achterstand een bevoorrechte positie te gunnen.
Wat de twee bindt is dat ze allebei als relatieve buitenstander de televisiewereld binnenkwamen en volgens NRC ‘niet bang zijn er tegen heilige huisjes te schoppen’. De een is non-conformist (Eus), desalniettemin gewaardeerd door de conformistische Omroep MAX, waarvoor hij het programma Sterren op het doek maakt, waar hij volgens de omschrijving op de betreffende omroepsite aan de gasten prikkelende vragen stelt, maar niet zo prikkelend dat ik het programma ooit heb uitgekeken. Hij heeft een hekel aan dogma’s en hoort het liefst helemaal nergens bij. De ander is activistisch, ziet zijn ideale maatschappij het liefst morgen bestaan en gedijt goed in groepen. Hij is zelfcomplimenteus en omschrijft zich zo; ‘ik heb de durf van Bart de Graaff en het socialisme van Kees Driehuis’.
Twee voorbeelden van twee Nederlanders die hun glanzende carrière te danken hebben aan de publieke omroep. En toch spugen ze in het dubbelinterview vuur naar het systeem dat ze aan de vergetelheid ontrukte. Het moet zo snel mogelijk opgeheven worden, vindt Sahil. Een groot deel van de omroepmensen noemt hij ‘fucking irrelevant’.
‘Media hebben zich sneller ontwikkeld dan al die oude lullen die daar al dertig jaar zitten’, zegt hij. Eus zet nog enigszins een rem op het activistische toontje, maar doet toch ook een duit in het zakje: ‘Het is een wanstaltig ondoorzichtig, failliet systeem’. Hij overweegt, zegt hij, naar de commerciële omroepen te gaan, ‘….omdat de creativiteit bij de NPO wordt belemmerd: er wordt vanuit dogma’s televisie gemaakt’.
Enfin; lees het verhaal, beoordeel de kritiek op ‘het’ systeem en de lofzang van deze programmamakers op hun eigen kwaliteiten. Die eeuwig polariserende ondertoon, het ontbreken van enige dankbaarheid, de uiting van zelfmedelijden, het dedain naar mensen die niet bij jouw peergroep horen: waar vindt dat negativisme toch zijn wortels, vroeg ik me af? Het antwoord ligt hierin besloten: jezelf tot slachtoffer maken is verworden tot een businessmodel. Ben je die rol ontgroeid dan rest nog slechts het naakte presteren, de maatlat die voor eenieder geldt. En dat is een graadje moeilijker dan je wentelen in zelfbeklag.
Ook Eus merkt halverwege het interview dat dit wringt. ‘Ben je zelf niet een onderdeel van een nieuwe culturele voorhoede die heel links is en in een kosmopolitische Randstedelijke werkelijkheid leeft die zelf te veel blinde vlekken heeft’, houdt hij zijn collega Sahil voor, om eraan toe te voegen:
‘het is over het algemeen zo dat winnaars niet zo snel klagen’.
Touché.
Zelfmedelijden: de definitie van ChatGPT in straattaal
Pity party als moneymaker
Check ’t, ouwe: zelfmedelijden flippen naar een businessmodel. Dat’s gewoon zoiets van je eigen struggels en shit inzetten om cash te maken. Je doet alsof het leven je hard aanpakt en je maakt mensen emotioneel zodat ze je producten kopen. Het is een soort van emotional manipulation om de guap binnen te harken. Dat is hoe sommige mensen stacken, maar eerlijk, het is niet echt een chille move, snap je? Wees gewoon echt en bouw iets op zonder de fake vibes.
Aan het begin van de komkommer tijd stond er ook al een interview met die Sahil Amar Aïssa in de zaterdag bijlage van de Volkskrant, dat verhaal kwam overeen, het is dus in vinyl geperst, en er nu maar weer de naald opgezet!
Eigen nest bevuiler is dat in goed Nederlands.
De publieke omroep investeert al jaren hele grote bedragen in diversiteit en dat vind ik op zich terecht. Er is sinds tijden een minderheden-voorkeurs-aannamebeleid bij alle zenders. Het NOS Journaal heeft de opdracht zo veel mogelijk sprekers met een kleurtje in beeld te brengen en dit wordt zorgvuldig bijgehouden. Aan goede wil van de kant van de omroep ontbreekt het dus niet. Zou meneer Amar Aïssa dit eigenlijk wel weten?
Ik geloof totaal niet dat het systeem waar de schrijver naar verwijst ‘kwaliteit’ heeft voortgebracht. Want onze media zijn nog steeds vergeven van pompeuze uitgezakte kerels die het voor het zeggen hebben. M.i. draait het om macht en estabishment & dat deze nieuwkomers ‘dedain” zien als de beste strategie om aanspraak te maken op een groter deel van de taart is een interessante observatie.