De Zembla-podcast Op zoek naar Marlotte is met meer dan 3 miljoen luisteraars razend populair, maar leidt tot felle discussie over journalistieke zorgvuldigheid. In de vijfdelige serie reconstrueren de makers hoe zij meegesleept werden in het verzonnen verhaal van ‘Marlotte’, een zogenaamd 13-jarig meisje dat jarenlang in het Brandwondencentrum Beverwijk zou hebben gelegen. Uiteindelijk bleek Marlotte niet te bestaan.
In de talkshow Goed Ingelichte Kring verdedigde Zembla-eindredacteur Roelof Bosma de aanpak, maar critici vinden echter dat de redactie te goedgelovig was en te laat feiten controleerde, zoals het simpelweg bellen met het ziekenhuis.
Onderzoeksjournalist Dieuwertje Kuijpers noemt de podcast in haar analyse “een exposé van journalistieke onkunde”. Volgens haar heeft Zembla “gevoel boven feiten gesteld” en zichzelf neergezet “als de helden van een eigen blunder”. Ze wijst op talloze medische en praktische onwaarschijnlijkheden die met één telefoontje hadden kunnen worden ontkracht en spreekt van de “Netflix-isering van de journalistiek”, waarin spanning en emotie boven waarheidsvinding komen te staan.
Zowel Bosma als journalist Lammert de Bruin op NPO Radio 1 benadrukken dat het verhaal ook laat zien hoe misleiding kan plaatsvinden en dat de serie nieuwe meldingen van soortgelijke gevallen heeft opgeleverd. Toch blijft de vraag hangen of Op zoek naar Marlotte een voorbeeld is van transparante onderzoeksjournalistiek — of van hoe het vak zijn kritisch kompas even verloor.
Is het niet zo dat elke Podcast een aantal onwaarheden bevat?
Okee, de redactie is wel een tikkeltje goedgelovig. En … dit leidt alleen maar tot MEER extreem-rechts wappie gekrijs dat de publieke omroep moet worden opgeheven. Dat is natuurlijk onzin, want commercieële omroepen maken dit niet, en, over het algemeen maken ze ROMMEL. Maar ik vind het wel een goedgemaakte podcast, die erg pakkend was. Daarbovenop is het best wel verfrissend dat een instantie, de fouten toegeeft, en het DAAR over gaat en niet over een vreselijke misstand.
Achteraf is het makkelijk praten en oordelen als je (bijna) alle feiten hebt. Ze weten het allemaal weer beter en zouden het zelf moreel en vakkundig aanpakken. ja ja…tot je zelf in een vergelijkbare situatie komt. Natuurlijk zijn er mensen die het anders aangepakt zouden hebben maar kom nu niet met waarom dit en waarom niet dat, het is zo makkelijk praten. Achteraf is het leuk wonen zeggen wij wel eens. Ook die dame van de kindertelefoon legt het bij een vrijwilliger neer, ja duh, die vrijwilliger is niet de eindverantwoordelijke en die handelde in (naieve) onschuld en wilde een meisje alleen helpen met wat tips om op netflix te kijken, die deed dat niet om in zo’n verhaal meegezogen te worden. Vergeet ook niet dat die vrijwiligger net zelf klaar was met een kind te zijn, ze was pas 20 op dat moment. Ook deze betweterige kritiek nu zal weer veel met haar doen. Uit goed geinformeerde bron heb ik vernomen dat de kindertelefoon haar nu, achteraf, een geldelijke boete wil opleggen. Zo gaan ze dus met een 20 jarige, liefhebbende, vrijwilggeer om die nu nog steeds heel erg met de hele zaak zit. Eigen straatje schoonvegen. Bah bah. Dikke salarissen opstrijken en het dan bij een onbetaalde vrijwillger neerleggen.