Mereijn van der Heijden loopt naar eigen zeggen wereldwijd voorop in geluidsontwerp en media toegankelijk maken.
In de natuurdocumentaire zie je een mier in een close up een korreltje zand duwen. Je hoort het schuren van de zandkorrel over de grond, de pootjes van de mier.
„Dat hoor je helemaal niet, het is verzonnen om de filmbeleving te vergroten”, weet Mereijn van der Heijden (36) van Soundfocus BV. „Je hersenen willen heel graag beelden en geluiden samenvoegen. Geluiden die anders zijn, trekken je hersens gewoon gelijk. Daar kan je leuk mee spelen.” Met zijn bedrijf ontwerpt hij geluid bij film, documentaires en online video, met als specialisatie media toegankelijk maken voor doven, slechthorenden, blinden en slechtzienden.
„Je wordt eigenlijk gefopt”, stelt de geluidstechnicus. „Het geluid van de filmopnames gebruik je, maar veel wordt in de studio gemaakt. Tot de dialogen van de acteurs toe, die ze in de studio opnieuw inspreken.” Dat kan bij Soundfocus in Blaricum, verscholen tussen groen en woonhuizen aan de rand van het Warandepark. Ze beschikken over drie studio’s, allemaal geluiddicht. Nodig want het geluid moet zonder omgevingsgeluid opgenomen worden. Precies de reden waarom de dialogen nogmaals ingesproken worden.
„Wel is het best lastig om in een studio met dezelfde emotie de tekst weer in te spreken”, weet Van der Heijden. Hij luistert in de studio mee of het juiste gevoel en intonatie aanwezig zijn en geeft af en toe aanwijzingen. „Het hoeft niet mooier, de kwaliteit moet beter.” Ook schoont hij ruwe opnames op: „Alles wat je er niet in wil hebben, knip je eraf. Denk aan zuchtjes of lelijke klinkers, een harde ’s’ in een stem. Het omgevingsgeluid, wind of een hond die blaft en muziek voeg je apart toe.”
Studio’s hebben vaak een enorme bibliotheek met geluidseffecten waar ze uit kunnen putten; blaffende honden, startende auto’s, voetstappen van mensen of het ruisen van kleding. Effecten gemaakt door gespecialiseerde bedrijven, bij Soundfocus voegen ze al die audiolagen samen. „Dan moet je nog bepalen hoe hard of zacht elk geluid moet en voeg je het met een mooie ’fade in’ (langzaam) toe.” Soundfocus doet dit werk voor kleinere (Nederlandstalige) producties, documentaires en online video.
Gortdroog
Zo’n 80% van het werk bestaat uit ’audiovisuele vertaling’ waarmee media toegankelijk worden gemaakt voor blinden, slechtzienden, slechthorenden en doven. Van der Heijden liep in 2006 stage bij een geluidstudio in Brussel, toen hij daarmee kennis maakte. „Een opdrachtgever had het gezien in Engeland en wilde dat ook, audiodescriptie bij een speelfilm, ik mocht het doen. Ik begreep al snel dat ze geen idee hadden wat het inhield”, herinnert hij zich. „Wat ga je beschrijven, wat niet en hoe moet de stem klinken? Gortdroog als een nieuwslezer of met emotie. En moet je elke seconde benutten om iets te zeggen?” Hij bezocht studio’s in London, ging langs bij de BBC. „En ineens was ik de specialist”, lacht hij.
In 2008 studeerde hij af aan de HKU sounddesign en mocht als eerste opdracht de audiodescriptie van de film ’Bride Flight’ maken. „Het was een nichemarkt en ik ben erin gesprongen. Het is nog steeds leuk, naast het maken van de beschrijvingen ben je constant bezig met innovatie en technologie.” Zo heeft hij meegewerkt aan de inhoudseisen van de universitaire opleiding audiobeschrijver en werkt hij onder andere voor Universal Pictures en Netflix.
Van der Heijden laat een stukje audiodescriptie horen: ’Een man met een lange wegwerpjas aan duwt een brancard waarop een andere man ligt. De man wankelt als hij aan het voeteneind van de ouderwetse rolbrancard rukt, trekt de persoon op de brancard aan zijn enkels wat naar voren’. „Wat je ziet in de film wordt, tussen de dialogen door, beschreven door een stem.”
Voorop lopen
„Nederland liep altijd voorop in online mediatoegankelijkheid, daar is mijn bedrijf tien jaar geleden ook in begonnen, de overheid stelde dat toen verplicht bij hun video’s.” Audiodescriptie voor blinden, ondertiteling voor doven, aangevuld met videotranscriptie, de volledig uitgeschreven tekst onder de video. „Op het gebied van tv en bioscoopfilms liepen we achter. De BBC in Engeland zond begin jaren ’90 al een extra signaal met audiodescriptie mee. In Nederland was er niks. Voor bioscopen zijn er vanaf 2007 maar zeven of acht films van audiodescriptie voorzien. Daarom heeft zijn bedrijf in 2015 ’Earcatch’ ontwikkeld: een gratis app op je smartphone waarin je de descriptie van een film downloadt. „Die kun je dan in de bioscoop, op tv of dvd via je koptelefoon beluisteren. De app start vanzelf op het juiste moment in de film, ook als die al begonnen is. Met Earcatch lopen we voorop in de wereld”, vertelt hij trots. Ze wonnen er onder andere een Lovie Award mee, de Oscars van het Europese web.
Earcatch telt 20.000 actieve gebruikers, mensen die de app gebruiken. „Je hebt geen netwerk nodig, je moet alleen de audiodescriptie van tevoren downloaden.” Ze werken nu aan een versie voor het theater. „De uitdaging is om het synchroon te laten lopen met de voorstelling, die loopt iedere avond net wat anders.” Daarom synchroniseren ze met het lichtplan dat altijd gelijk loopt met de voorstelling. „Je koopt een theaterkaartje, downloadt de beschrijving en komt met je vrienden langs.”
Meedoen
Dat laatste is heel belangrijk: gewoon mee kunnen doen en praten over zaken. Ook al zie je het niet, als het goed beschreven is kun je wel voelen waarom die auto zo gaaf is of gaan je nekharen overeind bij die spannende scène.
Soundfocus lanceert dit najaar een app voor doven en slechthorenden: Subcatch. „Bij de ondertiteling wie er aan het woord is, geluiden beschreven: ’de deurbel gaat’, ’opzwepende muziek zwelt aan’.” Een app voor in de bioscoop. „Voor tv heb je al teletekst 888 en op dvd’s is het toegevoegd. In bioscopen is nog niks geregeld, via de app krijg je de teksten op je smartphone te zien. Uiteindelijk moet dat via smartglass à la googleglass gaan.”
Geef als eerste een reactie