De innovatieve kracht van publieke omroepen samenbrengen en verbinden met vernieuwende technologiebedrijven en slimme start-ups. Dat is het doel van het nieuwe innovatiebeleid van de NPO waarvoor vandaag in Hilversum het startschot klinkt. De NPO, zo zegt de organisatie in een persbericht, wil als innovatiespil in de Nederlandse mediasector innovatieve ideeën tot uitvoer brengen.
Binnen Europa werken, sinds begin 2018, al vijftien publieke omroepen onder de naam Sandbox Hub samen als Europees innovatie-netwerk. Hierbij krijgen, net als in het nieuwe innovatiebeleid van de NPO, start-ups de kans om hun producten verder te ontwikkelen. Maar het unieke van het nieuwe NPO-innovatiebeleid is de samenwerking tussen de Nederlandse omroepen. Niet eerder werkten omroepen zo samen om te komen tot een beter overzicht, meer afstemming, kennisoverdracht en om te leren van elkaars ervaringen op het gebied van innovatie en technologie.
NPO-bestuurder Martijn van Dam: “Het Europese samenwerkingsproject Sandbox Hub is inderdaad maar een deel van het verhaal dat we vandaag aftrappen, maar je hebt gelijk, het is wel een belangrijke basis van ons nieuwe innovatiebeleid. Hiermee knoop je mooi twee dingen aan elkaar: de samenwerking binnen de Nederlandse Publieke Omroep en onze rol internationaal. Als publieke omroep proberen we de verhalen van Nederland te vertellen, in al zijn smaken, opvattingen en culturen. Door de komst van nieuwe technologie kunnen we op nieuwe manieren nieuwe verhalen en belevenissen creëren. Dat geeft ons de kans om onze publieke taak, met elkaar, te vervullen en onze taak waar te maken. Hierbij hebben we gekeken wat onze ambities zijn, waarbij duidelijk is dat wij, in deze internationale markt, geen koploper in technologie zelf zullen zijn. Maar ik wil wel dat wij in Nederland koploper zijn in het toepassen van al die nieuwe mogelijkheden.”
Sterker nog, Nederland staat bekend als innovatieland en als start-up delta.
“Precies. We hebben als publieke omroep ook een andere rol, naast het vertellen van verhalen en het inzetten van nieuwe technologie. Ik vind dat we als publieke omroep ook een aanjager zouden moeten zijn van innovatie in de Nederlandse mediasector, daar heeft ook de Nederlandse economie baat bij. Binnen de versterking van ons innovatiebeleid hebben we vooral gekeken hoe we deze twee doelen met elkaar kunnen verenigen.”
Binnen de publieke omroep heerst een grote innovatieve cultuur, bijna alle omroepen investeren veel in innovatieve mediaprojecten.
“Omroepen zijn al langer bezig met mooie initiatieven op innovatief gebied, zoals de interactives van de NTR en het Medialab van de VPRO. Maar dit gebeurde vooral naast elkaar en heel beperkt met elkaar. Ik wilde dat veranderen omdat ik heel erg geloof in het ‘open innovatie model’. Vroeger vond innovatie, R&D, vooral achter gesloten deuren plaats om vindingen geheim te houden voor je concurrenten. Het geheim van het succes van de High Tech Campus in Eindhoven is het samenwerken, kennis delen en het bij elkaar brengen van bedrijven die eigenlijk concurrenten van elkaar zijn.”
Zelfs in de ontwikkeling van de meest moderne technieken en innovaties stonden, binnen de publieke omroep, ook hier weer de Nederlandse omroepzuilen, als schotten, in de weg voor samenwerking. Daar moet nu een einde aan komen, zeg je eigenlijk.
“Ja, veel innovators bij de omroepen wilden dat eigenlijk ook. Er bleek een gezamenlijke wens om vorm te geven aan een samenwerking. Er is nu een innovatieaanpak waarvan de basis is: we gaan het samen doen en proberen van de elf omroeporganisaties tot één gezamenlijke innovatieaanpak en innovatieagenda te komen, waarbij ook direct werd gezegd dat de innovatie zich niet beperkt tot een vaste agenda. Men wilde juist openstaan voor alle goede ideeën, waar ze ook vandaan komen binnen de publieke omroep. Het idee was dat er altijd een plek zou moeten zijn waar je met je idee terecht kon. Die plek gaan wij als NPO creëren; als één centraal innovatieloket. Binnen een week, na indienen, zorgen wij dat er een terugkoppeling volgt, waarna je zo snel mogelijk met het idee kunt starten, als je idee tenminste echt past bij onze publieke taak en publieke waarde toevoegt.”
Hoe groot was de uitdaging om te komen tot het innovatieloket, waar alle omroepen aan mee kunnen doen, waarbij de eigenheid en kracht van de innovatie van de afzonderlijke omroepen – zoals het Medialab en KRONCRV Plus kon worden gewaarborgd, in een gezamenlijkheid?
“Dat is iedere dag een uitdaging als publieke omroep. Het is voor omroepen heel belangrijk dat ze met innovatie ook zelf vorm kunnen geven aan hun eigen ideeën, – en zo denk ik er ook over. Innovatie en goede ideeën komen altijd van onderop. Bij omroepen leven ongelofelijk veel goede ideeën, alleen tot nu toe konden we veel van die ideeën niet uit laten voeren.”
In het persbericht schrijven jullie hierover dat met het nieuwe innovatiebeleid er voortaan plannen mogelijk zijn, waarvoor tot nu toe bij de publieke omroep geen ruimte was. Waar lag dat aan?
“Dat had twee redenen. Er was geen gekaderd budget, het moest altijd uit de budgetten voor gewone programmering en daar liggen allerlei doelstellingen op. Bij innovatie kun je van tevoren moeilijk zeggen of het een succes wordt of niet. Veel innovaties leiden niet tot een succes. In de nieuwe aanpak gaan we alle ideeën, die kansrijk zijn en die passen bij de criteria, heel snel onderzoeken – in twee maanden tijd- met prototypes en echte publieksonderzoeken om uit te testen of het idee een echt goed idee is, of dat we er vooral heel veel van kunnen leren. Met de omroepen is afgesproken dat we samen elkaars projecten gaan beoordelen. Voor nieuwe innovatieve content is een startbudget van € 2 miljoen euro beschikbaar, dit geldt overigens niet voor ideeën vanuit start-ups. Ook binnen de Sandbox is geen budget voor start-ups beschikbaar, maar alleen de internationale omgeving.”
“Ik vind het zelf belangrijk dat het nieuwe innovatiebeleid tussen de omroepen een aanpak is die van ons samen is, en niet van de NPO of van de omroepen. Ook met externe expertise wordt geborgd dat de omroepen de ruimte krijgen om hun ideeën waar te maken, met nieuwe innovatieve content en toepassingen te komen en op hun eigen manier te innoveren – iets dat eerder stuk liep op regels en beleid. Omroep MAX zal dat anders doen dan de VPRO. Het is mooi dat we met z’n allen de kennis gaan delen.”
Heeft de gezamenlijkheid ook gezorgd voor een mindset dat het nieuwe innovatiebeleid ook nodig is om te overleven tegen Google en Netflix, en een vuist te maken als NPO?
“Ik zie het zelf niet zozeer als het overleven tegenover deze grote partijen, wij hebben een andere rol te spelen. Google en Netflix bieden wereldwijd diensten aan, wij hebben echt een nationale taak. Dat geldt voor alle publieke omroepen in Europa.”
Sarah Geeroms, vanuit de VRT internationaal coördinator van de Sandbox Hub zei tegen mij dat de omroepen die nu al samenwerken in Sandbox juist die internationale gezamenlijkheid als (groei)kracht zien om te overleven tegenover Google en Netflix. ‘De VRT en andere nationale omroepen – zoals de NPO – zijn te klein om zo’n vuist te maken’. Met de start van jullie nieuwe innovatiebeleid gaat de NPO ook deel uitmaken van de Sandbox Hub, dat begin 2018 van start ging.
“Met Sandbox Hub richten we ons vooral op start-ups, waarbij we een centraal loket voor hen openen om aan matchmaking te kunnen doen, waarbij een kansrijk project wordt gekoppeld aan een van de omroepen of in het geval van diensten en distributie aan de NPO. Zo geven we de start-up de kans om snel met de publieke omroep te kunnen samenwerken, iets dat voor de start-up aantrekkelijk is binnen de ontwikkeling en het testen van zijn product binnen de omgeving van de belangrijkste mediaorganisatie van Nederland. Als publieke omroep profiteren wij van de kennis en de innovatiekracht van start-ups. De Sandbox Hub biedt start-ups toegang tot het Europese netwerk van publieke omroepen. De deelname van de NPO aan de Sandbox geeft goede start-ups de mogelijkheid zich bij de NPO te melden en niet bij Google of een ander internationaal bedrijf. Ik snap goed wat Sarah zegt, de Sandbox Hub helpt ons – als NPO – om een vuist te maken tegen de internationalisering van het medialandschap. Wij internationaliseren onszelf via de Sandbox Hub ook. We hebben bij de VRT veel inspiratie opgedaan over hoe zij hun innovatiebeleid hebben vormgegeven en er een financiële meerwaarde van hebben gemaakt. De VRT heeft bij ons kennis opgedaan over hoe wij met data omgaan en over algoritmes nadenken en hoe wij deze tot een publieke kracht proberen te maken. De samenwerking tussen de VRT en NPO wordt intensiever, en dat is alleen maar goed.”
John de Mol ziet Google en Netflix als bedreigingen voor de publieke – en commerciële omroepen. Ben je niet bang voor de internationale partijen?
“Ik ben daar op zichzelf niet bang voor. Ik denk dat de concurrentie om de tijd van gebruikers alleen maar zal toenemen. Ik ben ervan overtuigd dat het type verhalen dat wij vertellen – de verhalen van Nederland – alleen door ons als nationale mediaorganisatie goed verteld kan worden. De vraag is nu in hoeverre de technologie en het gebruik van media door mensen veranderen en hoe wij hierbij kunnen aansluiten. Wij zullen nooit in staat zijn om met onze budgetten snellere en betere technologie te ontwikkelen dan Netflix of Google. Wij kunnen wel de technologie die er is beter en op een andere manier gebruiken, dan dat soort organisaties doen, om de verhalen van Nederland te vertellen en belevenissen te creëren om zo iets van de geschiedenis of cultuur te vertellen of het maatschappelijk debat over te brengen. Ik ben ervan overtuigd dat door onze gewortelde positie in de Nederlandse samenleving wij daar veel beter in zijn dan dat soort internationale organisaties kunnen zijn.”
Even terug naar het nieuwe innovatieve beleid dat vandaag wordt gelanceerd. Zo’n innovatief idee komt vanuit de omroepen bij een panel, bestaande uit experts van omroepen, NPO en externe deskundigen. Wie zijn dat?
“Dat zijn de huidige managers innovatie en mensen van de innovatieafdelingen van de omroepen. Externe experts zijn mensen die verstand hebben van smart speakers of juist augmented reality Zij worden specifiek aangezocht. Hiermee willen we een brug slaan naar de rest van technologie- en mediasector.”
Wat is jouw rol, als eindverantwoordelijke binnen het NPO-bestuur, voor innovatie en technologie? Zit jij ook aan tafel bij het panel?
“Uiteindelijk ben ik natuurlijk eindverantwoordelijk. Als raad van bestuur moeten wij alle definitieve toekenningen, die na de validatiefase gerealiseerd gaan worden, goedkeuren voor mediabudget.”
Ben je helemaal ingelezen in de nieuwste technologie en innovaties?
“Die bewering zou ik nooit durven maken (lacht). Het leuke van mijn rol is dat ik zo goed mogelijk in de gaten probeer te houden wat de grote veranderingen in technologie zijn die voor media relevant worden. Een ding weet ik zeker: het zijn van een mediabedrijf wordt veel veelzijdiger dan vroeger, toen we nog alleen radio en televisie maakten. NPO Start en onze radio-apps zijn al gebaseerd op on-demand, binnen de NPO zijn er ook al de eerste toepassingen op de smart speakers en er wordt geëxperimenteerd met VR en interactives op internet. Misschien is hologramtechnologie de volgende techniek. Als belangrijkste mediaorganisatie in Nederland moet wij al die wegen verkennen.”
Geldt bij toekenning van het idee, door het innovatieloket, altijd dat het een label ‘publiek gericht’ moet hebben, zoals Egon Verharen – sinds januari 2019 manager innovatie NPO, (red. – in Adformatie van 26 september 2014) zei?
“Het liefst wel, maar we staan ook open voor ideeën die onze processen intern verbeteren, waarbij het makkelijker wordt om programma’s te produceren. De nadruk van innovaties zal altijd liggen op ons publiek.”
Staat het innovatieloket ook open voor innovatieve verbeteringen van NPO Start en NPO Start Plus? Gaat het loket specifiek op zoek naar innovaties en start-ups hiervoor?
“Dat kan, mits er dingen zijn die nog echt onderzocht moeten worden. De reguliere innovatie, de gewone programmavernieuwing, zoals NPO Start, NPO Start Plus en onze radio-apps, doen wij als NPO. Hier zijn budgetten voor en mensen die hier dag in dag uit mee bezig zijn. Echt vernieuwende ideeën die we in deze apps zouden kunnen toepassen, proberen wij binnen de NPO-organisatie en de omroepen eerst zelf; via het innovatieloket proberen we vooral echt nieuwe ideeën te zoeken. Maar we staan aan alle kanten open voor goede ideeën, ook voor een start-up die een briljant idee heeft waarmee we NPO Start zouden kunnen versterken.”
Zouden de start-ups die Talpa of RTL beheren zich ook kunnen melden, waardoor er een samenwerking ontstaat tussen publiek en commercieel? Sarah Geeroms gaf in ons gesprek met haar aan, vanuit de Sandbox Hub, graag ook met commerciële spelers te willen samenwerken, vanuit een out of the box gedachte.
“Talpa en RTL zijn zelf natuurlijk geen start-ups. We zouden kritisch moeten kijken als bedrijven zich bij ons melden. De bedoeling is om echt met start-ups te werken. Sarah wil inderdaad dat Sandbox Hub meer dan alleen maar een publieke organisatie wordt, en dat ben ik met haar eens. Ook ik geloof in dit soort samenwerkingen op innovatiegebied. Ik zei al eerder in dit gesprek dat ik voor een ‘open innovatie’ ben, hiermee beginnen we nu binnen de Nederlandse publieke omroep.”
Media Park Management en de gemeente Hilversum zien het Media Park graag als Nederlandse innovatiehub en willen daar start-ups ruimte bieden. Hiervoor zijn al veel ideeën en plannen bedacht. Wordt door het nieuwe innovatiebeleid van de publieke omroep, waarvoor vandaag in Hilversum het startschot klinkt, deze wens versterkt?
“Het Media Park is voor ons niet per se een doel. Voor ons is het doel meer een verbetering en de innovatiekracht van de publieke omroep. En aan de andere kant willen we vooral een bijdrage leveren aan de Nederlandse mediasector, dat is breder. Als het nieuwe innovatiebeleid goed werkt dan leveren wij, denk ik, ook een bijdrage de ambities die het Media Park Management en de gemeente Hilversum hebben. Als nationale organisatie ligt onze focus wel op wat wij voor het Nederlandse publiek en de Nederlandse mediasector kunnen betekenen. Beide ambities zijn niet naast elkaar gelegd, maar dat zou best een goede volgende stap kunnen zijn. Wij willen eerst, samen met de omroepen, ons innovatiebeleid versterken. Dat alleen al is een grote stap.”
Start-ups en tech-bedrijven kunnen zich melden bij NPO Sandbox via innovatie@npo.nl.
Goed verhaal, mooie ambitie!