Sommige verhalen bij de radio blijven verborgen voor de luisteraar, soms maar beter, soms ook jammer ter lering ende, vooral, vermaak. Het zijn de verhalen van programmamakers en technici die zich achter de kuchknop afspelen in een radiostudio en op locatie. Elke maand een nieuw bericht van achter die knop, mogelijk door de tijd niet meer geheel accuraat, licht afgesterkt of aangezwakt.
De Kuchknop, een handig hulpmiddel in een radiostudio voor presentatoren, regisseurs en technici. In eerste instantie, de naam doet het reeds vermoeden, om een ongewenste kuch of ander voor de luisteraar niet bedoelt geluid, te onderdrukken. Maar er gebeurt nog iets wanneer de Kuchknop bepoteld wordt; de intercom naar regie en techniek gaat open. Een dubbelfunctie dus. Presentator wil iets vragen aan de regie, terwijl de microfoon nog openstaat, het geluid van de microfoon voor de luisteraar gaat dicht, maar naar de regieruimte open. Dit wordt ook gebruikt om jolige opmerkingen (zelden of nooit ongepaste…) te delen met de medewerkers aan de andere zijde van de dubbele ruit. Anders gesteld, niet alles wat intern wordt gecommuniceerd is bedoeld voor de luisteraar. Deze keer opmerkingen van presentatoren waarbij de Kuchknop juist níet werd ingedrukt. Terug naar RadiOlympia juli 1984 op Hilversum 1, tijdens de Olympische Spelen in Los Angeles van 28 juli t/m 12 augustus. Vanwege het tijdverschil waren de uitzendingen ‘s avonds en ‘s nachts. De NOS gaf een boekje uit met opmerkelijke uitspraken van de zes presentatoren, slechts in kleine oplage verspreid.
De inleiding leest: ‘Meer dan 180 uur radio in de vorm van een estafette met 6 presentatoren, 2 regisseurs, 2 platenkiezers, vele technici, verslaggevers in Los Angeles en andere assistenten. Dit alles onder de bezielende leiding van Kees Buurman. Een fantastische radio-presentatie die het waard is om herinnerd te worden.’
In volgorde van opkomst in het boekje, hieronder enkele van hun opmerkingen. Tijdens de uitzendingen was blijkbaar Berdien Stenberg te gast, zij had een jaar eerder een nummer 1 hit met ‘Rondo Russo’. In het boekje staat haar naam steeds geschreven als Berdien Sternberg.
Klaas Samplonius:
‘Jack van Gelder, wanneer haal je Ria eens van Stal-man?’ ‘Een sticker achterop een auto: kleiduivenschutters doen het 25 keer achter elkaar’. ‘Els Vader doet mee aan de moeder der sporten.’ ‘Berdien Sternberg als Olympiade-artieste: volgens mij fluit ze beter dan de gemiddelde scheidsrechter’. ‘Al dagen niets van Hans Eysvogel vernomen. Hij zal bij het schieten toch niet aan de verkeerde kant zijn gaan staan?’
Ruud ter Weijden:
‘Muziekinstrumenten. Ik kon een trombone niet van een gat in de muur onderscheiden, maar nu na 15 jaar studeren ben ik de enige die een gat in de muur goed kan bespelen’. ‘Wat is het verschil tussen Phonogram en de Titanic? De Titanic had een beter orkest…’ ‘Kun je je voorstellen dat een bokser na een nederlaag zegt: “ik kan me wel voor mijn kop slaan”. Om over een schutter nog maar te zwijgen’. ‘Het zijn lange dagen die u wellicht voor een Eindhovense ontvanger doorbrengt. Dat doet me denken aan een verblijf in die stad. Ik danste met een meisje en vroeg haar hoe zeheette. Ze antwoorde: “Anneke Philips…”. “Da’s aardig, daar heb ik thuis een lamp van” antwoordde ik’. ‘Atletiek, de moeder van alle sporten en een van haar kinderen doet daar verslag van: Jack van Gelder’. ‘Kogelstoters doen het op één been… Wielrenners doen het met twee vingers en hun neus… En radioverslaggevers doen het met frequentie, nietwaar Harry Jansen?
Koos Postema:
‘Bij het gewichtheffen proberen de heren weer het een en ander omhoog te brengen’. ‘Deze week zijn de kleiduiven niet gelost in St. Etienne of Bordeaux, maar in Los Angeles’. ‘Wat doen die gewichtheffers toch eerst in die grote asbak?’ ‘Hans Eysvogel geeft verslag van het schieten. Kijk uit Hans, kijk uit!!!’.
Peter Knegtjes:
‘Tot de studiogaste Berdien Sternberg: “Ik kan me voorstellen dat je nogal eens wordt nagefloten”.’ ‘De klokhuizen geven aan dat het hier 02.30 is en aan de overkant van de plas 17.30 uur’. ‘De koffers worden gepakt, plotselinge romances worden abrupt afgebroken, de ruggen gerecht voor de komende confrontatie met het thuisfront’. ‘We gaan gestrekt voor de grillen, grappen en grollen van H. Terlingen’.
Henk Terlingen:
‘De dames roeiden dat de spanen eraf vlogen’. ‘Met studiogaste Berdien Sternberg: “Zij is fluitend aangetroffen op de Champs Elysees en op Piccadilly Circus. Een echte flierefluitster dus”.’ ‘Bij het speerwerpen gaat het er ruig aan toe, ik denk dat die sport terugkeert naar zijn oorsprong. In vroeger tijden was het ook de bedoeling om niemand te raken’.
Felix Meurders:
‘Dit is RadiOlympia in annaboolstereo’. ‘Hans Eysvogel is er op mijn nachtmerrie vandoor’. ‘Als onze Olympische wintertenen weer beginnen te jeuken zijn we opnieuw in de ether’. ‘Bij zoveel medailles is het ons helaas niet mogelijk om onze nationale hymne volledig te laten uitklinken. Maar de NOS staat voor niets. Voor de liefhebbers, vanavond om twaalf uur op de andere zenders, Hilversum 2, 3 en 4 in een gezamenlijk programma het Wilhelmus in zijn geheel’. (Destijds werden er op die zenders na twaalf uur ’s nachts geen programma’s meer uitgezonden. Ergens in de Mediawet schijnt te staan dat een nationale publieke radiozender altijd met het volkslied moet afsluiten en openen. Tegenwoordig niet meer van toepassing, alle zenders worden 24/7 van audio voorzien, dus hoeft er geen Wilhelmus meer gedraaid te worden. Jan Slagter heeft nog een exemplaar van de Mediawet op zijn nachtkastje liggen. Vandaar dat er op NPO Radio 5 van maan- t/m zaterdag ’s morgens na het NOS-journaal van 6 uur (een 2 minuten bulletin, gelezen vanuit nieuwscel 1) begonnen wordt met het Wilhelmus. Niet op zondagochtend, dan heeft Jan geen zendtijd). Binnenin het boekje staat een aantal kleine zwart-wit foto’s. Met het vergrootglas in de hand herkennen we, behalve alle zes de presentatoren, Hans Hogendoorn (‘de stem van RadiOlympia’), Ferry de Groot, Herman van der Velden, Jenny Jalvink, Simone Wijnschenk, Peter Onvlee, Hans van der Sluis en Kees Buurman. En op diverse andere foto’s onder meer de technici: Theo Prinsen, Ewoud Smit, Leen Schaap, Martin Schuurmans, Wim de Feiter, Paul Swart, Gert Ooms en Aard Zwaal.
De uitzendingen van RadiOlympia kwamen die keer uit tv-studio 2 van het Studiocentrum op het Mediapark, toen nog Omroepkwartier geheten. In die studio werden twee technische ruimtes ingericht voor de radio-uitzendingen, een uitzendstudio en een montagestudio. Vanuit de uitzendstudio was er zicht op de vloer waar de tv-uitzendingen vandaan kwamen. ’s Morgens presenteerde Koos Postema een ontbijtshow op tv na zijn nachtelijke uren op de radio. Studio 2 bestaat nog steeds, daar komt o.a. Vandaag Inside vandaan. Deze studio is in beheer bij facilitair bedrijf NEP (Voorheen DutchView, daarvoor NOB-tv, daarvoor NOS-FB, daarvoor NTS…).
Tot slot een creatieve Kuchknopgrap; een handige technicus had in studio 4 (RK 4) van het Muziekpaviljoen de Kuchknop aangesloten op een jinglemachine. Daarin een jinglecassette met een heel kort kuchje. Elke keer als de presentator de knop indrukte startte het jingleapparaat en was dit kuchje hoorbaar in de uitzending.
Foto: De voor- en achterzijde van het RadiOlympia boekje uit 1984. Er staat vermeld dat dit het tweede deel is en dat in 1988 een volgend boekje verschijnt. Of dat inderdaad gebeurd is, is nog niet duidelijk. Ook het eerste boekje, dat in 1980 verschenen is, is nog niet gevonden. We zoeken verder.
Volgende maand Kuchknop nummer 49.
Dit jaar vierde Jan Rietman een feestje, 60 jaar muzikant, 50 jaar radiopresentator en 40 jaar geleden stond hij in de Rotterdamse Kuip voor het eerste LosVast Kuipspektakel. Een vast onderdeel van LosVast was de Dik Voormekaar Show. In de jaren ’80 heeft de Ondernemingsraad van de NOS zich bemoeid met dit programma van André van Duin en Ferry de Groot.
sybrand.verwer@gmail.com
Het blijven leuke verhalen van vroeger Sybrand!