In 1954, diep in de vallei van Điện Biên Phủ, liep een wereldorde ten einde. De Franse troepen, vastgelopen in een door henzelf gekozen stelling, werden na weken van belegering door de Việt Minh verpletterd. Maar de beslissende slag viel niet op het slagveld, maar aan de onderhandelingstafel in Genève.
De Franse delegatie was uitgeput, verdeeld en wanhopig op zoek naar een compromis. De Vietnamese onderhandelaars daarentegen volgden een glasheldere tactiek: vertragen, verwarren, wachten.
Ze wisten dat tijd hun grootste bondgenoot was. Iedere dag dat de Fransen bleven praten zonder te handelen, brokkelde hun positie verder af. Toen de handtekeningen werden gezet, had Frankrijk niet alleen de oorlog verloren, maar ook zijn gezag.
Zeventig jaar later klinkt dat patroon verrassend bekend in Hilversum.
De overheid sleept zich voort in de poging de publieke omroep te hervormen via de clustering in zogenoemde omroephuizen. Meindert Landsmeer van 3Rivers, procesregisseur van het project, waarschuwt al voor “mini-NPO’s”: constructies die meer lijken op slagvelden dan op samenwerkingen. De overheid is Frankrijk: murw, vermoeid, op zoek naar consensus die maar niet komt.
De omroepen zijn de Việt Minh: hoffelijk, onverstoorbaar, maar meesters in de tactiek van het rekken.
Iedere ronde levert een nieuwe variant op — vier huizen, vijf huizen, soms drie-plus-één, een model dat inmiddels zelfs buiten de afspraken valt maar wonderwel binnen de tactiek past. Want zolang er gepraat wordt, verandert er niets.
Zelfs waar een akkoord in zicht lijkt, eisen omroepen uitzonderingen: medewerkers niet in dienst van het huis, behoud van eigen merken, aparte bestuurslijnen. De clustering dreigt zo geen oplossing te worden, maar een zorgvuldig geregisseerde stilstand.
Daar kwam deze week nog een extra draai bij. PowNed-baas Dominique Weesie verklaarde zich “heel erg thuis te voelen bij AVROTROS” en blijft voorstander van het 3+1-model, met drie huizen voor ledenomroepen en één voor NOS/NTR. AVROTROS laat daartegenover weer weten bereid te zijn de samenwerking met PowNed te laten vallen “als die de puzzel in de weg staat.”
Het klinkt inschikkelijk, maar ook dat past in de strategie: verschuiven, vertragen, de ander de illusie geven dat er beweging is.
Alleen — dit is geen oorlog om vrijheid.
Er staat geen onafhankelijkheid op het spel, geen koloniale strijd of nationale bevrijding. Het gaat om publieke middelen, vertrouwen en geloofwaardigheid.
Wie in zo’n context oorlogstactieken inzet om verandering te voorkomen, ondermijnt juist wat de publieke omroep zou moeten beschermen: openheid, samenwerking en verantwoordelijkheid.
Het is eenvoudig om kritiek te leveren zul je als lezer denken— op omroepen die hun posities verdedigen, of op de politiek die geen regie neemt.
Maar de vraag is: hoe komen we hieruit?
Daar kom ik in mijn volgende column op terug. Want zolang we niet erkennen dat deze vorm van eindeloos onderhandelen een tactiek is — geen misverstand, maar een strategie — blijven we rondjes draaien.
Geef als eerste een reactie