Oproep tot sectoroverstijgende samenwerking aan gezonde nieuws- en informatiecultuur
Beeld & Geluid lanceert het Manifest Nieuwswijsheid: het eerste Nederlandse manifest dat pleit voor een gezamenlijke aanpak om de omgang met nieuws en informatie te verbeteren. Het document roept onderwijsinstellingen, journalisten, beleidsmakers, wetenschappers, maatschappelijke organisaties en techbedrijven op om samen te bouwen aan een nieuwswijzer Nederland. Het gaat om een samenwerking van Beeld & Geluid met het project DichterBijNieuws, een initiatief van Netwerk Mediawijsheid.
Aanleiding voor het manifest zijn toenemende zorgen over de staat van het Nederlandse medialandschap. Het vertrouwen in nieuws daalt (van 57% in 2023 naar 50% in 2025), jongeren tonen steeds minder interesse in actualiteit. Algoritmes en AI beïnvloeden in toenemende mate de informatie die we te zien krijgen, vaak zonder transparantie over het hoe en waarom. Dat blijkt uit het Digital News Report 2025.
Met het manifest wil Beeld & Geluid iedereen die kan bijdragen aan een nieuwswijzer Nederland, aanzetten om hier samen en structureel werk van te maken. “Wanneer wij van kinderen en jongeren verwachten dat zij straks als actief burger bijdragen aan onze democratie, dan hoort daar ook het aanleren van nieuwswijze vaardigheden en gedrag bij”, zegt Patricia van Rijswijk, specialist Nieuwswijsheid bij Beeld & Geluid. Het doel van het verhogen van de nieuwswijsheid in Nederland, is dat men beter in staat is om betrouwbare informatie te herkennen, kritisch te reflecteren op nieuws en technologie bewust te gebruiken. Zo versterken we de weerbaarheid van de samenleving en het fundament van onze democratie.
Vijf pijlers als gezamenlijke basis
Het manifest benoemt vijf pijlers die richting geven aan een toekomstbestendig informatie-ecosysteem:
Ecosysteem Nieuwswijsheid – Creëren van synergie tussen sectoren zodat we elkaar versterken en sneller impact kunnen maken.
Medialogica – Inzicht in hoe media werken en beeldvorming ontstaat, zodat mensen bewuster hun mening vormen.
Grip op technologie – Technologie inzetten die publieke waarden beschermt en misleiding tegengaat.
Journalistiek & democratie – Sterke, pluriforme journalistiek behouden als fundament van een gezonde democratie.
Scholing & onderwijs – Nieuwswijsheid structureel opnemen in onderwijs en levenslang leren zodat iedereen leert kritisch om te gaan met nieuws en informatie.
Het Manifest Nieuwswijsheid is tot stand gekomen met bijdragen van tientallen professionals uit journalistiek, onderwijs, beleid, technologie en wetenschap, op basis van drie kennisateliers in 2024 en recent onderzoek. Het dient als inspiratiebron en praktisch kader voor alle betrokken sectoren om nieuwswijsheid te verankeren in beleid, onderwijs en praktijk. “De democratie staat onder druk. Dat is niet alleen een gevoel, maar ook meetbaar”, aldus Pieter van Boheemen, operationeel directeur van de Democratie Monitor. “Intimidatie van journalisten is verdubbeld, propaganda verspreidt zich razendsnel via sociale media. Nieuws zou het publieke debat moeten voeden, niet polariseren. Als onderwijsinstellingen, wetenschappers en journalisten samen optrekken, blijken ze veel meer invloed te hebben dan ze zelf vaak denken.” De komende periode wordt het Manifest Nieuwswijsheid verder tot leven gebracht via animatievideo’s, podcasts, artikelen en kennisateliers.
| Meer informatie is te vinden op beeldengeluid.nl/nieuwswijsheid. |
Ik heb het een paar keer gelezen..
gaat om hoe mensen, jongeren mn nieuws tot zich nemen en of ze nep nieuws herkennen? Daar moeten al die instanties inclusief “beeld en geluid” in gaan samenwerken?
Kostda?
Als nieuwsconsument zou ik denken…begin er eens mee om niet te denken dat mensen niet wijs zijn als ze bijv. nepnieuws niet zouden herkennen.
Voorbeeld:
Het is nu 13 augustus warm in bijna heel Europa. Temperatuur 30+ is een feit. Hoe interpreteer je zo,n gegeven? Daarin moet ik als leek toch uitgaan van deskundigen. Daarnaast heb ik ook mijn gezonde verstand. Alle feiten op een rij zegt mij dat het klimaat verandert. Hoe en hoe snel? Deskundigen zijn het hier niet eens met elkaar of weten het zelf niet.
Daarnaast heb je ook lui die, om wat voor reden ook, podia krijgen bij sommige media om te roepen dat er niks aan de hand is Het is Augustus en dan heb je weleens een hitte golf. Zorgen om klimaat is gedram van links enz. Ik vrees dat daar zo.n manifest niks aan kan veranderen.
Ik moet aan de film “Don’t look up!” Denken.
Op Netflix te zien.