Blog Ton Verlind: ‘Behalve Bender zaten de meeste media er naast’

De feiten moeten kloppen, meningen moeten consistent zijn en onderbouwd worden met argumenten of verwijzen naar betrouwbare bronnen. Het zijn die journalistieke principes waarop onder andere de ombudsman van de publieke omroep veelvuldig hamert. Terecht overigens. Toch raak ik regelmatig in de war, want wat is precies de waarheid en welk medium heeft haar in pacht?

Samengevat komt het erop neer dat je als journalist niet zomaar iets kunt beweren zonder checks, en dat je interviewgasten voortdurend kritisch moet bevragen -ook als ze de burgemeester van Amsterdam zijn- waarom ze iets vinden en hoe ze aan hun informatie komen. Ook als het op hun specifieke gebied autoriteiten zijn die je op hun blauwe ogen zou moeten kunnen vertrouwen.

Bij de Maccabi-rellen sloeg menig medium op hol

Aan die basisprincipes heeft het bij de verslaggeving rond de Maccabi-rellen in november 2024 in Amsterdam ontbroken, zo bleek uit een analyse van de gebeurtenissen door het Human-programma Medialogica.

Twee recensenten bekeken de uitzending  -Siem Buijsse van de Volkskrant en Mark Koster van De Telegraaf–  en kwamen op grond van dezelfde informatie tot scherpe conclusies.

Het was een pogrom, dus een gewelddadige aanval op een specifieke bevolkingsgroep -in dit geval Joden- vond Femke Halsema kort na de gebeurtenissen. Ze droeg er met haar opmerking aan bij dat dit beeld van Amsterdam vervolgens het internationale nieuws domineerde.

In Medialogica gaf ze toe dat ze zich door emoties had laten overmannen en niet tot deze conclusie had mogen komen. Mark Koster is hard in zijn oordeel: ‘Mensen die menen dat je straatterreur rondom de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv geen “pogrom” mag noemen, zijn vaak dezelfde mensen die eisen dat we de situatie in Gaza als “genocide” typeren. Hij haalt fel uit naar Halsema, die hij ‘een emo-bestuurder’ noemt die altijd meezeilt met de laatste hype.

Recensent Siem Buijsse van de Volkskrant stelt vast dat Medialogica inzichtelijk maakte hoe effectief de Israëlische regering grip kreeg op de beeldvorming. ‘Al snel bepaalden de reacties van Israëlische politici -die termen als pogrom gebruikten en verwezen naar de Tweede Wereldoorlog- de berichtgeving van de overdonderde Nederlandse media.’ Onderzoeker Amélie Godefroidt noemt de verslaggeving van deze gebeurtenis ‘een schoolvoorbeeld van oorlogsjournalistiek’. Het kenmerk van oorlog is dat de waarheid als eerste sneuvelt.

Bender had gelijk

Wat Mark Koster, maar ook mij, opviel: in de Human-reportage ontbrak het verhaal van Bender, de YouTube-reporter die op de dag van de rellen met zijn liveverslag al meteen aantoonde dat Maccabi-hooligans zélf provoceerden. Hij verdient een compliment voor zijn werk, omdat hij deed wat de gevestigde journalistieke orde verzuimde: hij stond met zijn poten in de klei en verzorgde een liveverslag vanaf de crime scene. Bender werd voor zijn werk kortgeleden voor de Televizierring genomineerd, maar kreeg die ten onrechte niet. Hij liet zich tijdens de rellen níét meeslepen door emoties en had het bij het rechte eind. Medialogica gunde hem die eer helaas niet.

TON VERLIND