Blog Ton Verlind: ‘Welke omroep neemt de door Peter Wennink (ASML) toegeworpen handschoen op?’

Prima pleidooi afgelopen week van oud-topman Peter Wennink van ASML, dat is samen te vatten met deze kop: haal Nederland van het slot.

Wennink pleit in een advies aan het kabinet voor een dynamisch industriebeleid met alle ruimte voor hoogwaardige innovatie, dus het creëren van mogelijkheden in plaats van beperkingen. Een pleidooi ook voor het opruimen van regels die trouwens niet alleen een rem zetten op innovatieve ontwikkelingen, maar ook op de individuele vrijheid van burgers. Stop bedrijven zonder perspectief, zoals kippenslachtfabrieken die als magneet werken op lagelonenmigratie, waaraan weliswaar een handjevol investeerders verdient, maar die verder een grote druk leggen op de samenleving. Stop de toestroom van het soort arbeidsmigratie waaraan we niets hebben en creëer ruimte voor de komst van mensen met hoogwaardige kennis.

Houd op met het zwelgen in zelfmedelijden op alle mogelijke terreinen, zonder dat er iets verandert, omdat we altijd voor de oplossing van een probleem naar een ander wijzen. Verleg onze nationale agenda van ‘laten we morgen beter maken’ naar ‘pak de problemen vandaag aan’. Weg met de egocultuur, de Jan Saliegeest, de lethargie die Nederland al zo lang gevangen houdt, terug naar de solidariteit en de ondernemerszin waarmee we ons ontworstelden aan de gevaren van het water.

Shell topman Wagner ging Wennink voor en had succes

Wennink ontpopt zich daarmee tot de Gerrit Wagner van 2025. Dat is de voormalige bestuursvoorzitter van Royal Dutch Shell die in 1981 door toenmalig minister van Economische Zaken Gijs van Aardenne werd benoemd tot voorzitter van de Adviescommissie inzake het industriebeleid, ook wel de Commissie Wagner genoemd. 1981 Was het begin van een lange periode van doemdenken. Nederland verkeerde in een diepe economische crisis die gepaard ging met massaontslagen. Je zag de energie met de dag uit de samenleving wegvloeien. Je kon het gevoel van hopeloosheid met een lepel van de straatstenen schrapen. In dat jaar kwam de Shell-topman met voorstellen voor een nieuw industriebeleid dat overeenkomsten vertoont met het pleidooi van Wennink. Het rapport van de Commissie Wagner kan gezien worden als een voorbereiding op het Akkoord van Wassenaar (1982) en had grote invloed op het economisch herstel van Nederland.

De omroep leverde een belangrijke bijdrage aan het doorbreken van het doemdenken

Het was ook in 1982 dat ik persoonlijk kennismaakte met Wagner. Hij zocht contact met de KRO en vroeg de omroep zijn pleidooi voor een nieuw elan te ondersteunen, naar Duits voorbeeld, waar in de toenmalige praatprogramma’s wijze mannen met elkaar discussieerden over een revival van de economie. Brandpunt nam die uitgestoken hand aan. De actualiteitenrubriek nam niet het Duitse model over, maar introduceerde het populair-economische programma Brandpunt in de Markt, dat op zoek ging naar het verborgen innovatieve vermogen van Nederland: de uitvinders die op hun zolderkamer werkten aan oplossingen van de toekomst, de ondernemers die in hun laboratoria de basis legden voor de technieken die in de jaren daarna het leven veraangenaamden. Het programma gaf een gezicht aan de mannen en vrouwen die de oplossingen bedachten. Het voorbeeld werd gevolgd en leidde tot een stroom aan programma’s die het doorbreken van het doemdenken tot leitmotiv hadden. Het was het begin van een lange periode van welvaart, waaraan programma’s van de publieke omroep aantoonbaar een belangrijke bijdrage leverden. Brandpunt in de Markt werd door miljoenen bekeken.

Marco: Brandpunt in de markt veranderde mijn leven

Kortgeleden kreeg ik deze mail van Marco, een van de jonge kijkers van toen:‘Ik ben van 1971’, schreef hij, ‘en het programma Brandpunt in de Markt is voor mij een warme herinnering uit mijn kindertijd. Fijne avonden, waarop ik samen met mijn ouders, broer en twee zussen tv keek, met iets lekkers.’ Maar er moet meer geweest zijn wat hem triggerde, zo schrijft hij, want: ‘Wat zou iemand van mijn leeftijd nou hebben kunnen interesseren in de inhoud van dat programma? Misschien omdat het meer representeerde: een verhaal van optimisme en vooruitgang in een periode die best wel donker was (velen zijn dat vergeten). Dat gaf me op jonge leeftijd wellicht toch net een wat ander gevoel.’

Ik roep dit in herinnering omdat deze recente, maar vergeten geschiedenis laat zien dat -als het erop aankomt- de publieke omroep het verschil kan maken en ontwikkelingen ten goede kan versterken. We moeten dan wel weg uit de sfeer van zelfmedelijden die nu in de programmering vaak het centrale thema lijkt te zijn. Benieuwd welke omroep de uitgestoken hand van Wennink aanpakt.

Meer lezen over die tijd? Ga dan naar deze link.

TON VERLIND