Deze maand staat in het teken van Stoptober: 28 dagen de sigaretten laten liggen. Een bewonderenswaardige uitdaging voor de doorgewinterde roker. Maar is dit ook hét moment om een andere hardnekkige gewoonte aan te pakken: de schermtijd? Absoluut! Hoewel de focus bij verslavingen vaak op roken en alcohol ligt, is de onophoudelijke stroom van beelden en informatie op onze schermen een steeds groter wordende uitdaging voor ons welzijn. Tijd voor digitale detox van tv en sociale media?
Ouderwets tv-kijken, neerploffen op de bank voor een film of serie, wordt vaak gezien als passieve ontspanning. En dat is het ook. Het kan een vlucht zijn van stress, wat op de lange termijn averechts werkt en zelfs kan leiden tot meer stress, slaapproblemen en een burn-out door het gebrek aan beweging en de oppervlakkige ontspanning. Langdurig stilzitten achter de tv wordt in verband gebracht met gezondheidsproblemen zoals obesitas en hartziekten, en zelfs met een lager breinvolume.
Maar het is een eenzijdige stroom: je kijkt wat er aangeboden wordt. Social media daarentegen, is een interactieve verslaving die door slimme algoritmes ontworpen is om je aandacht actief vast te houden, constant op zoek naar jouw volgende klik of like.
Waar de TV nog een ‘uit’-knop heeft, zijn sociale media platforms als een bodemloze put. Dit is wat hen zo verraderlijk maakt. Ten eerste analyseren de algoritmes non-stop jouw gedrag en voeren je precies wat je (onbewust) wilt zien. Elke keer dat je een ‘goede’ post ziet, krijg je een kleine dosis dopamine, het gelukshormoon. Je brein leert dat de ‘beloning’ constant aanwezig is als je maar blijft scrollen. Ten tweede creëert de constante stroom van notificaties en updates de angst om iets belangrijks te missen, oftewel Fear Of Missing Out (FOMO). Je voelt de noodzaak om te blijven checken. Ten slotte wordt overmatig gebruik van sociale media, vooral bij jongeren, gelinkt aan angst, depressieve gevoelens en een lagere levenstevredenheid. Het leidt vaak tot een negatief zelfbeeld, eenzaamheid en de druk om perfect te zijn.
De gevolgen van te veel schermtijd, of het nu TV, telefoon of tablet is, zijn niet mals en gaan verder dan alleen een ‘appduim’ of ’tabletnek’. Vooral het blauwe licht van schermen vlak voor het slapen verstoort de aanmaak van melatonine, waardoor je moeilijker in slaap valt en je slaapkwaliteit verslechtert. Ook draagt lang en dichtbij naar een scherm kijken bij aan de toename van bijziendheid (myopie). Hoewel schermen connectie bieden, kan de voorkeur voor online interactie ten koste gaan van echt sociaal contact en empathie. Tot slot creëren de constante onderbrekingen door notificaties een gevoel van onrust en stress, en leiden ze af van belangrijke taken.
Net als roken is overmatig schermgebruik een gewoonte die je kunt doorbreken. Stoptober bewijst dat 28 dagen genoeg zijn om een psychologische drempel te overschrijden en nieuwe gewoontes op te bouwen.
Dit is jouw kans voor een ‘Scherm-Stoptober’. Je kunt beginnen met het creëren van schermvrije zones, zoals de slaapkamer en eettafel, en je telefoon ’s avonds in een andere kamer leggen. Daarnaast is het slim om limieten te stellen door de ingebouwde ‘Schermtijd’ of ‘Digitaal Welzijn’ functies op je telefoon te gebruiken om app-limieten in te stellen. En het allerbelangrijkste: zoek alternatieven. Vul je leegte op met offline activiteiten. Pak een boek, doe een legpuzzel, spreek af met vrienden (zonder telefoon op tafel), of begin met die ene hobby.
Stoptober gaat over het terugwinnen van de regie over je gezondheid. Of het nu gaat om de verslaving aan nicotine of de onbewuste verslaving aan je scherm, het is altijd een ideaal moment om bewuste keuzes te maken voor meer rust en balans in je leven. Durf de ‘uit’-knop te vinden – en gebruik hem ook.
| Activiteit | Leeftijdsgroep | Gemiddelde Tijd (Uren per dag) |
| Totale Mobiele Schermtijd | 15-21 jaar | 5,1 – 5,5 uur |
| Social Media Gebruik | 15-21 jaar | 3,5 – 3,9 uur |
| Video/Streaming (TV) | Jongeren (algemeen) | 2,8 – 3,2 uur |
| Intensief Gamen (24+ uur/week) | Jongens V.O. | 3,4 uur/dag |
| Intensief Gamen (24+ uur/week) | Meisjes V.O. | 0,7 uur/dag |
Geef als eerste een reactie